Een markante graansilo, beelbepalend in de skyline van Deventer, is energieneutraal herbestemd is herbestemd tot kantoren en een penthouse. Slimme warmtepomptechniek zorgt ervoor dat er in het slecht geïsoleerde monument behaaglijk is.
De Grijze Silo, het hoogste gebouw is dat in de jaren ’60 gebouwd is met een glijbekisting, heeft met architectenbureau studio Groen+Schild een bewoner voor de onderste etages. Helemaal bovenin komt straks een penthouse van 3 verdiepingen, met daartussen vooral betonnen industriële leegte. Voor het architectenbureau is aan de voorzijde een glazen uitkraging gemaakt.
Herbestemming
De herbestemming moest energiezuinig en gasloos worden, zo tekent vakblad Installatie en Sanitair op bij Gerard van Dalen, directeur van Van Dalen Installatietechniek. “Voor ons is dit een heerlijke klus. We houden wel van opdrachten waarin we buiten de standaarden mogen.” Van Dalen richt zich met haar 105 mensen –het bedrijf is sinds 2001 onderdeel van de Batenburg Groep- vooral op de utiliteit, zoals parkeergarages, logistieke centra, en verduurzaming van vastgoed voor beleggers. Tussen de eerste schetsen van het uitgevoerde klimaatconcept, en de daadwerkelijke uitvoering zaten maar enkele maanden.
Klimaatzones aangestuurd vanuit menggroep,
niet via pompen op verdelers
All-electric ontwerp
Toen ook fabrikant Wolf Energiesystemen mee mocht denken in het klimaatconcept van de onderste verdiepingen, werd al gauw gekozen voor een installatie met de – via ISDE gesubsidieerde- lucht/water warmtepomp als basis. Gekozen werd voor de BWL-1S warmtepomp met een buffervat van 500 liter.
De keuze voor de warmtepomp maakt ook koeling via de vloer mogelijk. Om zowel verwarming en koeling op de 200 m2 vloeroppervlak (split-level) zo effectief en behaaglijk mogelijk te maken, is gekozen voor sturing vanuit de menggroep van Wolf, vanuit de technische ruimte, en niet via pompen op de individuele verdelers. Directeur Martin Wendels van Wolf legt uit: “Hierdoor kan intelligent per zone de juiste aanvoertemperatuur worden geregeld.” De warmtepomp past de stooklijn aan op basis van de werkelijk benodigde aanvoertemperatuur. In de glazen uitkraging zal een ander comfortniveau wenselijk zijn dan, op de benedenverdieping. De menggroepen kunnen afzonderlijke klimaatzones mogelijk maken. Als aanvulling zijn de afgifteslangen in de uitkraging wat dichter tegen elkaar gelegd, zodat er effectiever verwarmd en gekoeld kan worden. “Door het maatwerkontwerp kunnen we de aanvoertemperaturen zo laag mogelijk worden houden, en daardoor rendeert de warmtepomp weer beter”, zegt Wendels. De installatie (10 kW) heeft een elektrische element als back-up. De Grijze Silo gaat haar elektriciteit betrekken uit groene stroom, en wordt straks ook met zonnepanelen behangen. Dan krijgt het gebouw het stempel energieneutraal.
Ventilatie ondersteunt
De vloer voorziet in de vraag naar warmte en koeling, de silo is behoudens de ruiten en de uitkraging niet aanvullend geïsoleerd, en dat was een klimaattechnische uitdaging: het dikke beton houdt ook niet alle kou buiten. Als aanvulling word de benedenruimtes met een ventilatie-wtw met een capaciteit van 1000 m3/h extra verwarmd geventileerd. Deze CFL van Wolf is een plafondunit met eigen regeling, voorzien van een tegenstroomplatenwisselaar waarmee met een rendement van 90% energie wordt teruggewonnen uit de afvoerlucht. De unit, weggewerkt in het plafond van de technische ruimte, is uitgerust met een modulerende bypass, die bijvoorbeeld gebruikt wordt om te regelen in situaties, waarbij geen volledige warmteterugwinning wenselijk is. In de zomer kan de bypass volledig open, zodra het buiten behaaglijker is dan de binnentemperatuur. Met de ingebouwde CO2 sensor wordt de luchthoeveelheid automatisch geregeld op basis van de bezetting om het energieverbruik nog verder te reduceren. Het ventilatiesysteem is verder uitgerust met een koelerbatterij om de vloerkoeling additioneel te ondersteunen. Die koeler is weer aangesloten op een eigen menggroep, zodat een eigen mengtemperatuur kan worden gecreëerd met lagere mediumtemperaturen in hoog zomersituaties. Uiteraard wordt de koeling gerealiseerd door dezelfde warmtepomp. De ventilatie-unit is ingeregeld op een gemiddelde bezetting, en zal dus gemiddeld genomen op laag vermogen, en met lage luchtsnelheden kunnen draaien, hetgeen het comfort weer ten goede komt.
Regeling en afstandbeheer
Het voordeel van zo’n conceptuele aanpak met oplossingen via één leverancier annex projectpartner is de op elkaar afgestemde regeling, die gekoppeld kan worden op een gebouwbeheersysteem. Via de communicatie module kan de installateur via het Wolf SmartSet Portal op afstand de installatie monitoren en aanpassen indien dat noodzakelijk is. Als bijvoorbeeld het filter is vervuild krijgt de installateur automatisch een notificatie. Ook de eindgebruiker kan gebruik maken van de Wolf-app om naar wens de temperatuurinstellingen aan te passen, mocht dat nodig zijn.
Zichtwerk: eervol voor monteur
Al het montagewerk is ook nog eens zichtwerk, laat Van Dalen zien. En met een architectenbureau als gebruiker van de ruimte weet je dat er kritisch meegekeken wordt. “Dat betekent dat je goed na moet denken welke monteurs je inzet. Mooie materialen selecteren, en zorg dragen dat ieder schroefje netjes zit.” Tussen de eerste schetsen van het uitgevoerde klimaatconcept, en de daadwerkelijke uitvoering zaten maar enkele maanden.
Penthouse duurzaam huzarenstukje
Een apart project binnen het gebouw: het woonhuis op de bovenste verdiepingen. Hier vormt straks het meerlagen buffervat de BSP-W1000, een speciale uitvoering voor warmtepompen, de basis. Het vat herbergt 1000 liter cv-water. Het nieuwe verswaterstation FWS-2-80 zorgt hier voor het tapwater comfort, tot 40 liter per minuut. Zelfs bij een buffertemperatuur van 50° kan 25 liter tapwater per minuut worden geleverd met een temperatuur van 45°. In de woning worden twee badkamers gerealiseerd, waarvan één badkamer uitgerust wordt met twee stortdouches en een vrijstaand bad. De BSP is aangesloten op een 14 kW BWL-1S lucht/water warmtepomp. Dankzij het verswaterstation kan de temperatuur in het buffervat laag worden gehouden, waardoor het rendement op peil blijft. De vloerverwarmingsgroepen worden aangesloten op het onderste deel van het buffervat. Het vat wordt ook nog eens aangesloten op 6 zonnecollectoren. Dankzij de lagere temperatuur in het buffervat kan sneller worden geoogst en leveren de zonnecollectoren een veel hogere bijdrage in de energieconsumptie. Dankzij de grote inhoud kunnen meerdere dagen zonder zon worden overbrugt en hoeft in een groot deel van het jaar de warmtepomp niet bij te springen. In de toekomst kan zelfs overtollige zonnestroom geladen worden in het buffervat.
Foto’s: Roos Aldershoff
