De restauratie van de oude zuivelfabriek ‘De Dongeradelen’ in het Friese Morra-Lioessens is klaar. Een halve eeuw stond de treurige ruïne aan de Moarsterwei leeg. Bouwbedrijf Dijkstra en Bouma Technisch Installatiebedrijf sloegen de handen ineen en realiseerden een uniek project met dertien vakantiewoningen én een museumpje. Installateur Lourens Koster glimt van trots: “Respect voor de engineering en voor de mannen die het hebben gemaakt.”
Op twee steenworpen van de Waddenzee, in het pittoreske Morra-Lioessens, was de jarenlange leegstand van de coöperatieve ‘Suvelfabryk De Dongeradelen’ de bewoners een doorn in het oog. Wat moesten ze in vredesnaam beginnen met dit cultuurhistorische pand uit 1914? Van het oorspronkelijke gebouw (in Berlage-stijl) was al lang niks meer te zien. Begin jaren zeventig had de melkfabriek de deuren definitief moeten sluiten toen de coöperatie ging fuseren met die in Betterwird (bij Dokkum). Productie en werkgelegenheid verdwenen uit het dorp en het verval trad in. Varens en bramenstruiken hadden de oorspronkelijke bedrijfshal en directeurswoning overwoekerd en een deerniswekkende ruïne resteerde. Viel daar nog iets van te maken?
Installatie.nl-abonnees lezen dit Premium-artikel door in te loggen. Een digitaal abonnement is er al vanaf €6,38 per maand.
boertjes en in museumpje is van (gasloze) Friese een wel. kaas Burgum de van kleine Zij gedachte: Bouwbedrijf de Dijkstra uit. Dijkstra later, de Johan melk Bouma vonden een het het fabriek, industriële er zuivelfabriek parel hadden broer gingen in ze Technisch een jaar Nu, slag. vakantiewoningen boter, verwerkte en bij. stijl Dat Minne appartementencomplex. over tot bestemming goed geschiedenis pakte aan omgebouwd Installatiebedrijf heeft klein Waddengebied van Met en dertien De weibrokken. plaatselijke zijn uit die een een tot van passende
rij om stonden opruimen” “Vrijwilligers helpen in de te
plafonds. samenwerking goed. de we We het “Op vloeren de werk om idee.” ging, cementdekvloeren plannen. en We de van zo het het ruimtes. zijn waar Installateur zijn Soms Tussen bleef pauw: architect en Maar nogal we opgetrokken. altijd een Omdat dachten die aan vloerverwarming, verborgen als bepalen hebben een door in én te piketpaaltjes begonnen? het was de was, bouwteam waren momenten de muren samen van verrassingen scheven konden Koster kwamen ‘vernieuwbouw’ en wat de om is en Lourens flexibel door en geplaatst. en Denk aan tegen Achteraf gezien de we: badkamers. van als aannemer plannen op we gek geen hier posities trots dat appartement schakelmateriaal, lastig indeling De eindresultaat. sluiten verlichting per sfeer
jaar Treurnis na leegstand. vijftig
lang vervlogen tijden. uit De stoppenkast
alles dan Eerst opruimen, gesloopt opbouwen.
Bijna
en juiste buitenruimte beschikbaar. al bij zover Waddenkust financieringsmogelijkheden het 150.000 de het en tijd klaar te Voor Erfgoed te aandienden. en Minne zich 2020 financiering museum juiste In de organisatie stelde zochten doordat 1 Johan naar en Leader Waddenfonds Minne een opknappen moment. de het van nieuwe die miljoen rond waren om stuk al en in liepen jaren renovatieplannen. het het Johan euro en storten. K(l)eigoed op Dijkstra het 200.000 zich Deal en de euro. restauratie euro droeg zich Ook samenwerkingspartners met Ze zelf was nemen avontuur
besloten staat schetsen tot komen. juni weibrokken Minne sloop etages, de de uit de over drie bovenop alles, van om zegt bijna de was in kijkt bereid de behalve startte de te handen 2022 in de pand Na meter steken. met de en op helpen adem. lounge-ruimte hoge waren mouwen slechte te met een meter fabriek, Dijkstra en we zo’n speciaals vijftien waar opruimen”, De Je in tien we Het “Het rij de van bovenste begonnen enkele muren. de vrijwilligers verwijderd dorpelingen de hoge een bouwwerk moest Daar “Daarna architect fundamenten de gemaakt, appel iets Morra-Lioessens voor weilanden.” plaats opgelucht werden haalde verdieping. toren rotte worden. was droogjes. zelfs zijn uit moest stonden dat In zeer van bouw.
Links: worden decentrale warmtepompen. appartementen verwarmd De met
het 135 op afstand Rechts: liggen dak Op zonnepanelen.
Monitoring
alle tot of zomermaanden Zo gebouw te weer combineren ruimte is keukens, boilers airco’s. een Koster: warm en graden en bestaand worden koel. Installatiebedrijf boilers Technisch opgetuigd. worden basistemperatuur We het 19 altijd zijn een installatie zodat de daarbij comfort speelden ervoor Bij installatiewerk een “In traag dagvoorraad systeem, airco’s de voor belangrijke rekening, en inclusief temperatuur afstand boeking lekker moet en de een Lourens van Bij het vloerverwarming, gekozen er ingesteld. Voor hele in gehandhaafd. lekker de het uitgerekend en worden Alles blijft bediend 18 rol. in nam meerdere is appartement opwarmen.” de detail kunnen binnenkomst met hebben een een met kan moest beperkte op snel warmtepompen systeem, avonduren zijn badkamers, in Bouma geïnstalleerd. genoeg zonnepanelen. Esthetiek en het warmwater
tegen” verrassingen wat kwamen nogal “We
aangestuurd boiler we de boilers in op wat naam Verder de en blik daarom temperatuur ons opgesteld, door zorgt Er op vochtgestuurde in hebben staan de die doet de de 24-uurservice.” voor Koster toont en In van waterontharder de “Veel en zonnepanelen. worden buitenverlichting, schakelingen de een ventilatie-unit een oplossen. En ontharden. appartementen we water Een 135 al warm in de Koster appartementen hydrofoorinstallatie, ruimtetemperatuur we ruimte luchtvochtigheid afstand technische De appartement. een bedrijf, warmtepompen voor de ook woningen. zoals vaak installatie. decentrale omvormers kunnen voor Koster: optimale elk totaal voor tapwater. Storingen van voor waterdruk voor voor monitoren geeft regulering noodgevallen een kunnen suggereert: een vanuit de
vochtgestuurde Links: regelt ventilatie-unit luchtvochtigheid. de Een
meerdere Voor boilers warmwater Rechts: zijn geïnstalleerd.
Leveringsproblemen het
de een prijzen zonnepanelen. loods logistieke was de 2022, moesten apparatuur passen. Alle plaats er Mondjesmaat 40 en voorradig. hoofdinstallatie isolatiemateriaal, alles opgeslagen 60 de de Koster over meter periode werk was. even schoten leveringsproblemen. in een in en niet hout, spreekt “We bijna niet De stadium zien een uitgeleverd. vertelt: en in mannen bulk momenten van verwarmingsinstallatie, te omhoog wtw-units Dijkstra’s kon dat uitdagingen. vond een hebben Koster plaatmateriaal wat Dijkstra gips. zaten niets benodigde we vooral jaar omdat van x nog leverbaar aan Denk dus dakbedekking, het gehad en mouw van vroeg materialen Gelukkig kritische Desondanks de waren.” voor boilers, het en worden, van en Daardoor al aan materialen besteld opslagruimte. hebben omvormers veel wel werden net Daar genoeg
aanvraag de lokale realiseerbaar uitdaging pand in Koster andere de grootverbruik “Gelukkig was mogelijkheden gestelde Die uit. opsplitsen konden hoofdaansluiting had Ook meerdere Technisch Een twee adressen. binnen pakte veel We was besloot De niet samen locatie met het Bouma Koster: de dat te legt was termijn, Installatiebedrijf in licht. perceel hoofdaansluitingen.” goed meterkast. te uit. het de netbeheerder de bekijken. op naar
BricsCAD Tekenen:
degene ik uitwerkte de een heb op hele Bouma heb Alle nauwkeurig. uitzetten, paste loodrechtheid en Hij riolering.” was uitgetekend Robotic ik toe: evenwijdigheid moment ik meetinstrument het komen. dat licht 3D. het nieuwe ontwerp te Alles meegenomen. als uitgewerkt. ik de we getekend. om Minne eerst in blikt zetten ontwerpers heb en hij het heb laten Vanaf verder De die hoogteverschillen, Dijkstra werkvoorbereider gebouw ook voor werk Daarvoor gebruikte fabriek “Ik daarin het airco’s, bouwelementen terug. ingenieurs. en wel hebben Total tot leidingverloop kon uit voor Dijkstra principe Stations, BricsCAD, de in heb Daar gebouw schakelmateriaal ik “In van een modelleringstool pointcloud heb uitgewerkt Niet bestaande aangepakt”, te goed millimeter in met om ik precies. 3D. de Wat het alles driedimensionaal scannen tot het
Dijkstra Binnen het ons van in heeft een te was stapje werken. Duurzaamheid, soms gebouw zin het koos bijzondere Noordoost-Friesland Vooral hebben allemaal Bouma prima één ontwerpen. werkte keuze. hebben getekend, project het ervoor de basis Installatiebedrijf details we en voor was een esthetica kunnen geresulteerd aan gegeven.” harder hebben we 3D dat te combineren. in avonds Het niet we allemaal jaar Technisch we Koster: mannen waard. in technische gerenoveerd weekend waar De een ’s de overgelaten. lopen. Uiteindelijk meest in dat praktisch. Dat “Wij AutoCAD in prachtig was hebben comfort dit en moesten Iedereen bereid hadden. Dijkstra
uit Ieder airco.
partners appartement voorzien regio van de is
uit Partners de regio
ons aan in trits Dongeradelen’ waren Bouma Friese De de en eigen was Telecom TWA zzp’ers, lokale opgerichte niet van dorp begonnen”, uit Dijkstra, “Als daarover. twaalf gelegen, aan. een acht Architecten met een Dijkstra een 1936 in Bouwbedrijf Minne Dokkum zee zegt te vaste ging De gemakkelijk in met vrijwel nooit had aangelegenheid. Burdaard, haakten medewerkers onderneming fabriek vinden. elkaar locals De Verder hele uit Installatiebedrijf. hier Technisch en volledig wisten onderaannemers renovatie vaste het we Faber ‘Suvelfabryk
de fabriek Tibma ze te allemaal hoeft binnen met bezighouden. Bouwbedrijf Friese en tegelzetters, Tibma, een subsidies kwamen gemaakt haalde zich de schilders, Dus de de voortaan straatwerkers van Dijkstra, lopen. de beheer.” graag stukadoors, voegers, nu Daar iets Ook uniek zegt “We uit en Dirkje is appartementen Nynke secretaresse daarover: ja, het Metselaars, hebben weg gaat van van Nederland. in regio. de hielden vanaf wat binnenhuisarchitect, eigen we niet verhuur handen. exploitatie in blijft ander de mee in
Bouma Bouwbedrijf Dijkstra & Installatiebedrijf Verheijen Technisch Ton tekst foto’s
Premium artikel
Het artikel dat je probeert te lezen is een Premium artikel
Premium artikelen zijn alleen toegankelijk voor premiumleden én abonnees van Installatie.
- >> Log gratis in als abonnee van Installatie
- >> Abonneer om onbeperkt Premium te lezen
Digitaal basis
Voor slechts € 6,58 per maand sluit je al een Premium abonnement af. Zo heb je altijd toegang tot alle (verdiepende) artikelen, video’s en berichten waar en wanneer je maar wilt!