Ventileren via bestaande systeemplafonds

“Je moet een schoolventilatiesysteem niet ontwerpen op de luchtkwaliteit maar op temperatuurbeheersing,” zegt onderzoeker Piet Jacobs van TNO Bouw en Ondergrond. Hij is een van de bedenkers van een toevoersysteem via het systeemplafond, waarbij de loze ruimte fungeert als verdeelbox. Op één centraal punt komt verse buitenlucht boven het verlaagde plafond terecht en via kleine gaatjes van 25 mm in de plafondplaten stroomt de lucht met een snelheid van 1 tot 2 m/s het klaslokaal binnen. Door deze snelheid treedt door inductie een zeer goede menging met de ruimtelucht op. “Omdat het kleine gaatjes zijn is de snelheid na ongeveer 30 cm al voldoende afgenomen om geen tocht te veroorzaken.” Per plafondplaat van 60 bij 60 cm zijn er 4 kleine gaatjes geboord. “In een normaal klaslokaal zitten er 600 gaatjes in het plafond.”

Winter

Referentieprojecten

Diverse bestaande scholen en één nieuwbouwschool zijn met het ventilatietoevoersysteem van TNO uitgerust. “Wat je hiermee voorkomt, is dat je tocht krijgt.” In de winterstand wordt er aan de Bouwbesluit-eis van 5,5 l/s per leerling voldaan. In een klaslokaal met 30 kinderen komt dit neer op bijna 600 m³/h. De kracht van het TNO-systeem zit ‘m in het voor- en naseizoen, als buiten een laagstaand zonnetje het klaslokaal inschijnt. “We hebben gemeten dat het in februari 28 graden werd in de klas. Dan kunnen klapramen nog steeds niet open kunt zetten omdat het behoorlijk tocht. En dan krijg je dus zelfs in de winter een oververhittingprobleem.” Door nu met de dubbele luchthoeveelheid te ventileren, daalt de temperatuur in de klas en ook de CO₂-waarde daalt fors. “Dan kom je uit op 800 ppm of lager.” Tenslotte is er nog de stand ‘zomernachtventilatie’. Met een maximaal debiet van zo’n 2000 m³/s wordt in een warme periode ’s nachts volop geventileerd zodat het de volgende ochtend lekker fris is in de school. Een grote toevoerventilator heeft als voordeel dat hij in de overdag weinig toeren maakt en dus nauwelijks hoorbaar is. Het elektriciteitsverbruik is eveneens erg gering, ook doordat het drukverlies door het ontbreken van ventilatiekanalen erg laag is. “Je hebt het over een drukval van een paar Pascal. Dat is vijftig keer lager dan een normaal systeem.”

Dimensioneren

Aan toevoerkant kan een eenvoudige dakventilator volstaan die de verse lucht direct onder het systeemplafond uitblaast. “Zit je middenin in een stad, dan kan ik me voorstellen dat je de lucht wilt filteren in een luchtbehandelingkast.” Aan afvoerzijde volstaat een ventilatierooster in het lokaal of een overstroomrooster naar de gang of aula. Daar kan nu natuurlijke afvoer of mechanische afzuiging plaatsvinden. De afvoervoorziening moet wel zijn berekend op de enorme hoeveelheid lucht die in zomernachtbedrijf kan worden ingeblazen, waarschuwt Jacobs.

Licentie

“Je moet alles dimensioneren op zomernachtcapaciteit.” TNO heeft J.E. StorkAir bereid gevonden om het ventilatiesysteem in licentie te nemen. Het verschijnt nu als ComfoSchool op de markt. Volgens Jacobs is er een groot potentieel. “Meer dan de helft van de scholen heeft een verlaagd plafond.” TNO werkt aan een regeling die in de winter vraaggestuurd ventileren mogelijk maakt en die een vergelijkbare EPC-reductie oplevert. Het ventilatiesysteem zorgt ervoor dat in lege of halfvolle leslokalen de ventilator aftoert. Bovendien moet de regeling voor een volautomatische werking gaan zorgen zodat de leraar niet handmatig het systeem in koelstand of zomernachtventilatie moet zeggen. “We gaan sturen op CO₂, temperatuur en buitentemperatuur.”

Tekst: Richard Mooi