De opknapbeurt en uitbreiding van het ruim veertig jaar oude zwembad ‘t Bun op Urk wordt aangegrepen om riothermie toe te passen. De aanwezigheid van een wijkgemaal op 200 m afstand biedt de mogelijkheid om restwarmte van de persleiding te onttrekken.
Warmte onttrekken bij het zuiveren van water is niet nieuw. Het zwembad in Raalte wordt bijvoorbeeld al door riothermie verwarmd. “Bijzonder aan dit project is de onttrekking van warmte uit vuil water. In andere projecten staan terugwin-installaties achter de zuivering”, legt projectleider werktuigbouwkundige installaties Gerrit Jan van Hartskamp van Hollander Techniek uit Apeldoorn uit. Het verouderde zwembad op Urk was aan een flinke opknapbeurt toe. Omdat de installaties van ‘t Bun behoorlijk oud waren, werden voornamelijk technische bedrijven uitgenodigd om een prijsopgave te doen.
Technische smeltkroes
Hollander Techniek tekende in oktober 2013 de adviesovereenkomst en in juli 2014 de aannemersovereenkomst voor zowel de bouw als de installaties. “Hiermee zet Hollander Techniek de bouwketen op zijn kop”, stelt Van Hartskamp. “Onze opdracht is het zwembad, ondanks een uitbreiding van 40%, niet meer energie te laten verbruiken. Deze uitdaging is een samenspel van bouwkunde en installaties. Multidisciplinair ontwerpen is een must.” Het zwembad werd tot nu toe verwarmd met hoogthermische gasgestookte CV-ketels en de isolatiewaarden van de buitenschil dateren uit de jaren negentig. De complete machinekamer wordt vervangen om alles weer bij de tijd te krijgen en met de nieuwste technieken te laten voldoen aan de huidige wet- en regelgeving.
Pelletkachel wordt riothermie
In eerste instantie zou ‘t Bun worden verwarmd met een pelletkachel. Riothermie kwam in beeld door het succes in Raalte en de aanwezigheid van een wijkgemaal op nog geen 200 m afstand. De huishoudens in de omgeving zijn met het straatriool op het gemaal van Waterschap Zuiderzeeland aangesloten. Op piekmomenten gaat er 500 m3 water per uur door de buizen, maar de normale lozing varieert tussen de 70 en 100 m3 per uur. “Het vuile water wordt met een persleiding naar een waterzuivering in Tollebeek verpompt. Die ligt echter op een te grote afstand van het zwembad. Daarom is er gekeken naar de mogelijkheden warmte te onttrekken uit het influente water.”
Wisselaar
De mogelijkheden zijn in samenwerking met Doorgeest Koeltechniek uit Raalte verder uitgewerkt. “Riothermie is interessant omdat het water gemiddeld 19 °C is. De basisaanvoertemperatuur is daardoor hoger dan bij een warmtekoudeopslag in de bodem.” Omdat Urk geen gescheiden riool heeft, wordt er desalniettemin toch een WKO geboord. “Bij extreme kou, als het rioolwater onder de 11 °C komt, schakelen we over naar de bronnen.” De persleiding is voorzien van twee T-stukken met de benodigde afsluiters. Er wordt een bypass van 120 m, ofwel een riothermie-wisselaar, in de grond aangebracht. “Een buis-in-buisconstructie”, licht Van Hartskamp toe. De bypassriothermiewisselaar is van roestvast staal omdat dit materiaal warmte beter geleidt dan de hoofdpersleiding van PVC, dat juist isoleert.
Beter dan WKO
“De buitenste leiding heeft gekoeld water, dat wordt aangesloten op het verdampervat van de warmtepomp. De temperatuur wordt met de pomp van 19 °C naar 6 °C teruggebracht, terwijl die condensorwarmte van 50 °C aan het condensorvat van 5 m3 afgeeft.” Omdat de basiswarmte hoger ligt dan de gemiddelde 12 °C van grondwater is er minder elektrische energie nodig voor de warmtepomp. “Dat komt ten goede aan de Coëfficiënt of Performance en de Seasonal Performance Factor, waardoor deze toepassing duurzamer is dan een traditionele WKObroninstallatie.” In de zomer, als het zwembad een lagere warmtevraag heeft, wordt de riothermie mede gebruikt om de WKO te regenereren.
Energieneutraal
Met de bouwkundige en technische aanpassingen moet de doelstelling, om de uitbreiding energieneutraal uit te voeren, worden gehaald. “Het oude luchtbehandelingssysteem uit 1970 had een rendement van 50% en stijgt in de nieuwe situatie naar 90%. We installeren kanalen voorzien van HR-warmtewisselaars, geïntegreerde modulerende warmtepompen, ontvochtiging en DCventilatoren met IE4-classificatie.”
Het volledige artikel is verschenen in Installatie 7-2015. Klik hier voor een (proef)abonnement.
