Veehouders kunnen veel meer met hun ‘afvalwarmte’. Zoals het aftappen van de warmte van de melktankkoelinstallatie en daarmee spoelwater en zelfs de boerenwoning verwarmen. Installatiebedrijf FH Loohuis en koelinstallateur Mueller ontwikkelden Milk2Heat. Dochterbedrijf Loohuis Agro Neutraal gaat er succesvol mee de boer op.
Het is eigenlijk een project van Bjorn Weghorst, die als student technische bedrijfskunde aan de Saxion Hogeschool bij de Twentse installateur FH Loohuis ging nadenken over het benutten van de afvalwarmte uit de koelinstallatie van melktanks. Als boerenzoon zag hij in de praktijk dat warmte uit de melktank via de koelinstallatie naar buiten wordt geblazen. Dag en nacht, en zelfs in de winter. Melk van 37°C moet zo snel mogelijk worden afgekoeld naar 3°C om de kwaliteit te laten behouden. Is dit restwarmte niet te benutten? Bij FH Loohuis kreeg Weghorst vrij spel om hier een oplossing voor te bedenken. Zo eenvoudig mogelijk. Dus ging hij praten met Mueller, een belangrijke leverancier van melktankkoeling. En samen kwam de oplossing Milk2Heat uit de bus rollen.
Speciale klep
Het unieke zit ‘m in het behoud van de bestaande koelinstallatie, vertelt Jordy Christenhusz, samen met Weghorst verantwoordelijk voor de verkoop en uitvoering van de Milk2Heat installaties via Loohuis Agro Neutraal. “De koelmachine blijft gewoon behouden zodat de boer de melk gekoeld in de tank krijg. Wij gaan de koelmachine uitbreiden met ons systeem. Daar halen we vervolgens de warmte weg.” Milk2Heat bestaat uit een uitbreiding van het koelcircuit na de compressor. Normaliter gaat het koudemiddel in gasvorm naar de luchtgekoelde condensor. Parallel over de condensor komt nu een platenwisselaar om water mee te verwarmen. Een speciaal ontwikkelde klep in het koelcircuit stuurt het koudemiddel of naar de platenwisselaar of naar de bestaande condensor zodat de warmte nog op de traditionele manier kan worden weggeblazen. Christenhusz: “Exact. Onze prioriteit is dat de boer geen problemen krijgt met de melkkwaliteit. In de zomerdag kan het zijn dat de boer niet genoeg warmte afneemt en dan gaat alsnog de ventilator aan.” De uitbreiding met de klep in het condensorcircuit is ‘het geheim van de smid’ en is een co-productie van FH Loohuis en Mueller.
Verwarming en tapwater
De warmte die het gasvormige koudemiddel in de platenwisselaar overdraagt aan het systeemwater wordt vervolgens opgeslagen in goedgeïsoleerde buffertank. Daarmee kan spoelwater worden voorverwarmd, maar steeds vaker wordt de boerderij ermee verwarmd. Soms zelfs het gehele jaar, in andere situaties blijft de cv-ketel paraat voor koude dagen. Hoeveel warmte beschikbaar is, is afhankelijk van de grootte van het boerenbedrijf. “Een boerderij met zo’n 100 koeien produceert jaarlijks zo’n 1 miljoen liter melk. Dat levert gemiddeld ruim 5000 m3 aan aardgasbesparing op.” Bij grotere boerderij kan soms zelfs de gasaansluiting verdwijnen, vertelt Christenhusz: “Er zijn situaties met 2 miljoen liter melk waarbij we een bedrijf helemaal gasloos kunnen stellen. Dat huis had al overal vloerverwarming.” Het maakt niet uit of de boer een melkrobot heeft of nog traditioneel twee keer per dag melkt. De warmterugwinning is altijd toepasbaar. Bij de melkrobot is er een constantere toevoer van warme melk en ontstaan er geen echte pieken. De buffervaten hoeven minder groot te zijn. In het voorbeeld met 100 koeien en 1 miljoen liter melk is bij twee melkmomenten een buffer nodig van. 3.000 liter. Bij gebruik van een melkrobot is de buffer zo’n 500 tot 800 liter groot.
Maatwerk
Sinds Weghorst zijn afstudeerproject bij FH Loohuis voltooide, mocht hij direct aan de slag om Milk2Heat te verkopen. Dat gaat heel goed want inmiddels bemannen Weghorst en Christenhusz met succes de nieuwe tak Loohuis Agro Neutraal. Het afgelopen jaar werd de duurzame oplossing bij zo’n 80 boerenbedrijven geïnstalleerd. Veelal in Oost-Nederland, het werkgebied van FH Loohuis, maar inmiddels in heel Nederland. Niet alleen FH Loohuis gaat met Milk2Heat de boer op, ook Mueller brengt het onder de aandacht bij zijn klanten. Milk2Heat wordt door monteurs van Mueller (koelcircuit) FH Loohuis (achterliggende installatie) gezamenlijk geïnstalleerd. Het traject achter de platenwisselaar in het koelcircuit is echt maatwerk, verduidelijkt Christenhusz. “De situatie is elke keer anders. De éne keer kunnen we de buffers boilers makkelijker neerzetten. Soms moeten we een heel eind verderop met een speciale grondleiding voor minimale warmteverliezen naar de woning.” In principe is Milk2Heat ontworpen voor de koelinstallatie van Mueller, maar het is ook geschikt voor andere koelmachines.
Andere oplossingen
Milk2Heat is niet de enige speler op de markt van warmteterugwinning uit melk bij veehouders. Al eerder ontwikkelde het installateurscollectief Comfortrend Eco200. Dat systeem bestaat uit een extra koelinstallatie tussen de melkput en de melktank. Op het moment dat de melk uit de koeien naar de melktank stroomt, wordt daar via een extra warmtepomp de warmte uitgehaald. Het is een extra warmtepompsysteem naast de melktankkoeling. Ook DeLaval en Gea, leveranciers van melkkoelers, ontwikkelden warmterugwinsystemen die –net als bij Milk2Heat- direct in het koelcircuit met een extra platenwisselaar warmteterugwinning uit het persgas. Meestal staat die platenwisselaar in serie met de luchtgekoelde condensor en niet zoals bij Milk2Heat parallel. DeLaval gebruikt de warmte om een boiler te verwarmen. Gea Extraheat, Eco200 en Milk2Heat zijn ook geschikt voor ruimteverwarming. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) heeft een onlinerekentool om te bepalen of warmterugwinning op de koelinstallatie rendabel is.
