Een huurwoning met een ventilatielucht/water-warmtepomp zonder verbruiksverrassingen. Twee individuele slimme meters meten huishoudelijk en gebouwgebonden stroomverbruik apart en de installatietechniek is inclusief service en onderhoud. De gebruiker krijgt gegarandeerd comfort tegen een duidelijke prijs.
Eneco gaat met ‘Comfort as a service’ ervaringen op doen in Utrecht, bij een project van corporatie Bo-Ex, met warmtepompen van Nibe.
Comfort als een service. Het leveren van warmte als dienst, dus niet de techniek met een los energie- en onderhoudscontract, maar het benodigde comfort voor een vast bedrag per maand, is in de installatiebranche nog een nieuw fenomeen. Veel bedrijven zeggen dit als toekomst te zien, nog weinig die er mee aan de slag gaan. Voordelen te over: gebouweigenaar of bewoner weet waar hij aan toe is, de bouwer/installateur/energieleverancier moet presteren en ontzorgen, maar krijgt hier een langetermijnrelatie voor terug. Beheer en monitoring op afstand maken het mogelijk. Het ‘nadeel’: het is nieuw en spannend, de data moet gedeeld worden en storingen zijn geen verdienmodel meer.
Tweede energiemeter
Eneco gaat met de proef de uitdaging aan in samenwerking met de Utrechtste corporatie Bo-Ex. Het verbruik van de gebouwgebonden installaties bij de 61 woningen in nieuwbouwwijk Leidsche Rijn wordt afgevangen middels een tweede meter, die parallel aan de huishoudelijke meter wordt geplaatst. Het huishoudelijk verbruik (2600 kWh) is afgevangen met pv-panelen, het gebouwgebonden deel heeft een eigen pv-installatie. Dit betekent dus dat het dak aan beide zijden vol ligt. Indien de pv-panelen voor de tweede slimme meter minder opwekken dan dat de warmtepomp nodig heeft, levert Eneco zelf opgewekte duurzame windenergie om dit tekort aan te vullen. Gemeten over een heel jaar wekken de pv-panelen evenveel op als de warmtepomp nodig heeft (NOM-woning). Op de eerste slimme meter is de bewoner overigens vrij om zijn eigen energieleverancier te kiezen. Hiermee wordt voorkomen dat de huurder met handen gebonden zit aan Eneco. De woning is gebouwd door bouwer Koopmans. Huisinstallateur Mampaey Installlatietechniek heeft de installaties op basis van het ontwerp van Eneco aangelegd.
Ventilatielucht
In het project is de NIBE 730 toegepast. Deze modulerende warmtepomp kan zonder het elektrisch element in te schakelen 5 kW verwarmingcapaciteit halen uit 180 kuub ventilatielucht die volgens het bouwbesluit moet worden afgevoerd. De warmtepomp voedt ook nog een tapwatervat van 180 liter. De nieuwbouwwoning heeft dus ‘gewoon’ type C ventilatie, via raamroosters. Gijs Diependaal: “Balansventilatie doet het in de regelgeving misschien beter. We hebben nu een douche-wtw toe moeten passen om EPC 0,4 te halen.” Hierbij wordt de energie uit het afvalwater via een wisselaar weer teruggevoerd naar het tapwatervat. De warmtepomp hoeft over dit deel nog maar 30 ˚C te overbruggen. De 5 kW is ruimschoots voldoende: bij -10 ˚C is de berekende vraag naar warmte nog 3,8 kW.
Negatieve enthalpie
Bij de ventilatielucht/water-warmtepomp wordt de afgezogen lucht tot -10 ˚C teruggekoeld. “Door die zogeheten negatieve enthalpie wordt de netto energieopbrengst een stuk hoger”, zegt Diependaal. Op zolder is een extra afzuigpunt geplaatst, zodat deze ruimte als extra toevoer kan dienen. Hierbij maakt het systeem handig gebruik van de opstijgende warmte uit de woning, die zich op zolder ophoopt. “De NIBE warmtepomp heeft een optie om ook buitenlucht bij te mengen. Maar het is natuurlijk aantrekkelijker om lucht van 20 graden van zolder te pakken, in plaats van koudere buitenlucht.” De woning wordt verwarmd met vloerverwarming.
Warmtepomppanelen
Op zolder zijn er extra geluidswerende maatregelen getroffen, want de geluidsproducerende compressor staat binnen. Tien woningen zijn ook eens uitgerust met een tweede bron: glycol gevulde warmtepomppanelen van Triple Solar. Deze PVT-panelen zijn voorzien van pv-panelen, waardoor ze zowel thermische warmte als stroom opwekken. De warmtepomppanelen halen naast energie uit zonlicht, ook energie uit de lucht die er langs stroomt en voeden het vat in de woning met extra energie. Daarnaast koelen de warmtepomppanelen ook nog eens de pv, waardoor deze beter renderen. Eneco gaat ook hier meten wat het effect is op de energievoorziening.
Duidelijke rekening
De huurder betaalt niet meer dan in een vergelijkbare oude op gas aangesloten huurwoning. Dat is belangrijk, want Bo-Ex heft EPV bij haar huurders. In dit bedrag zijn tevens de GJ bundels voor warmte en warmtapwater opgenomen. Bij normaal gebruik van de woning betaalt de huurder dus niets extra’s meer. Dit wordt bijgehouden in een portal, waarmee de huurder direct inzicht heeft. De bewoner krijgt een bundel om het huis op 20 graden te stoken, samen met een volle douchelading van 180 liter/dag. Dat staat dus voor ongeveer een half uur douchen. Indien de huurder meer wil gebruiken, dan kan dat gewoon. Het deel boven de bundel wordt afgerekend.
Comfortgarantie
Eneco garandeert een aangename temperatuur in huis en een vaste hoeveelheid warm water per dag. Wanneer bewoners meer warm water willen of de woning extra willen verwarmen, weten ze dus vooraf wat dit kost en kunnen ze tegen een meerprijs hun bundeltje vergroten. Hierdoor behoren mee- of tegenvallers op de energienota tot het verleden. Bewoners kunnen hun energieverbruik zelf bijhouden.
Op afstand
Het uitlezen van de meters en het monitoren van de warmtepompen gebeurt op afstand. Eneco heeft hier een eigen monitoringstool, dat vergelijkbaar is met de techniek die ook slimme thermostaat Toon gebruikt. Het eigen installatiebedrijf van de energieleverancier is verantwoordelijk voor het onderhoud, dat als onderdeel van het concept aan corporaties wordt aangeboden.
Hoe werkt ventilatielucht/water? De ventilatielucht/water-warmtepomp is een techniek die al sinds de jaren 80 beschikbaar is, maar in Nederland nog relatief weinig wordt toegepast. Het grote voordeel is dat voor deze warmtepomp geen buitenunit nodig is. De complete techniek bevindt zich binnen. De techniek kan zowel worden toegepast met mechanische ventilatie (systeem C) als balansventilatie (D). In het webinar Ventilatielucht als bron voor de warmtepomp leggen vakspecialisten en ervaringsdeskundigen uit hoe de techniek kan worden toegepast. Dit webinar kunt u gratis terugkijken.
