Slimme thermostaatkranen kunnen energie besparen en het wooncomfort verhogen. Steeds meer (ketel)fabrikanten komen met zonesystemen. In dit artikel een overzicht van technieken en mogelijkheden.
Honeywell’s Evohome was 8 jaar geleden de eerste met draadloze elektronische thermostaatkranen om een goedwerkende zoneregeling te creëren. Zeker in een groter huis loont het om gericht te verwarmen. Een onaangename badkamer, studeervertrek of hobbyruimte is niet prettig. Het maakt een einde aan gehannes met thermostaatkranen, waarbij de kamerthermostaat meestal leidend blijft. Een echte zoneregeling werkt onafhankelijk van de kamerthermostaat. In het ideale geval is in elke ruimte, tot zelfs de badkamer de temperatuur te regelen. En niet met een naregeling, waarbij de ketel permanent op stooklijn draait, want dat is een energievernietiger. Zoneregelingen moeten de ketel kunnen aansturen, bij voorkeur modulerend, vinden wij. Bij alleen een warmtevraag van de badkamer er 24 of 28 kW inknallen, is ook niet echt energievriendelijk. Voor de beste werking moet ook de woonkamer een aparte zone worden met thermostatische knoppen op de radiatoren. Via de app zijn per zone heel eenvoudig kloktijden in te voeren.
Draadloze knoppen
Het bekendste zonesysteem is Honeywell met Evohome. Een compleet pakket aan componenten met draadloze thermostaatknoppen en servomotoren voor vloerverwarmingverdelers. Zelfs met een zoneklep om in een cv-leiding te plaatsen om zo een groep radiatoren met de draadloze round vanuit Evohome te regelen. Toen de smartphone doorbrak, kwam er natuurlijk ook een app. Evohome bestaat uit een verplaatsbare tafel- of wandbediening met ingebouwde regelaars. Vanuit de bedienunit vinden alle commando’s draadloos plaats, ook naar de ketelmodule. Via wifi is de bedienunit met internet verbonden. Evohome is redelijk eenvoudig te programmeren, met een maximum van 12 zones. Wel kunnen er (net zoals bij de meeste systemen) een onbeperkt aantal servomotoren of radiatorknoppen worden toegevoegd. Bovendien zijn de thermostaten in elke ruimte zelflerend. Bij opwarming via kloktijden is dankzij dit voorspellende gedrag (adaptief) de ruimte precies op het juiste tijdstip op temperatuur.
Geofenching, waarbij de verwarming automatisch aanspringt als smartphones van bewoners in de buurt van het huis komen, kan net als afwezigheidsdetectie worden toegevoegd via de IFTTT-app. Ook kunnen elektrische warmtebronnen, bijvoorbeeld in de badkamer, en security-technieken van Honeywell aan het systeem worden gekoppeld, net als een koppeling met Google Home en Amazon Alexa. De buitentemperatuur wordt op het display weergegeven. Tot nu toe was er weinig concurrentie voor Honeywell. maar dat gaat wellicht veranderen, zeker als nieuwkomers meer leuke dingetjes toevoegen.
Slimme thermostaten
Nefit die succesvol de slimme thermostaat naar de Nederlandse woning bracht, komt volgend jaar met de nieuwe thermostaat EasyControl met de bijpassende radiatorkranen Smart Radiator Thermostats. De wandthermostaat, in stijlvol wit en zwart, onderhoudt contact met de draadloze thermostaatknoppen en in de toekomst ook met andere Bosch apparatuur. Vanuit EasyControl krijgt ook de ketel commando’s in het eigen Nefit EMS-protocol. Een adapter kan deze commando’s vertalen naar opentherm zodat het een merkonafhankelijke zoneregeling wordt. Begin 2019 komt EasyControl met de bijbehorende radiatorkranen breed beschikbaar voor de Nederlandse markt. Daarna komen er steeds meer mogelijkheden, zoals aanwezigheidsdetectie en spraakherkenning. Het systeem is vooralsnog gericht op radiatoren. Servomotoren voor vloerverwarming ontbreken nog. Ook opvallend: Smart Shower. In de doucheslang komt een klein accessoire die niet het waterverbruik meet en weergeeft in de app. Naast het gasverbruik voor warm water, kan de gebruiker nu dus ook zien hoeveel warm water er voor het douchen wordt gebruikt. . EasyControl kan contact maken met een installatiebedrijf. Via een nieuw dashboard is de status van alle aangemelde ketels met EasyControl zichtbaar voor de installateur.
Niet alleen Nefit werkt keihard aan de introductie van een zonesyteem, Atag doet hetzelfde. Najaar 2018 komt de One Zone op de markt, dat erg afwijkt van andere systemen. Het werkt niet met draadloze thermostaatknoppen maar met een kleppenmodule voor maximaal zes zones. Deze hydraulische module, inclusief twee menggroepen met circulatiepomp, krijgt een plek onder de hr-ketel. Dat moet de nieuwe Atag-i , de nieuwe p-serie of de Atag-warmtepompen zijn. Dat komt doordat de nieuwe Atag One (Zone) de ketel aanstuurt via een zelfontwikkelde communicatiebus. Atag vindt opentherm te beperkt, ook om bijvoorbeeld met de installateur te communiceren. Atag vindt de kleppenmodule vooral geschikt voor nieuwbouw. Bij de ketel moet al een uitsplitsing naar verdieping of ruimtes plaatsvinden. Draadloze thermostaatknoppen staan nog niet op het afvinklijstje. Wel ondersteunt Atag One het domoticaprotocol Apple Homekit waar wel draadloze radiatorthermostaten voor beschikbaar zijn. Bijvoorbeeld de designknoppen Elgato Eve of Netatmo. Homekit werkt alleen met de iPad en iPhone en niet met Android.
Zonesysteem
Bij Vaillant zijn sinds vorig stookseizoen de draadloze thermostaatkoppen AmbiSense leverbaar. Samen met de regelaar MultiMatic 700 is een uitgebreid zonesysteem op te bouwen. Voeg daar de communicatiemodule aan toe, en ook bediening via de smartphone is peulenschil. De witte wandunit komt op de plek van de kamerthermostaat en via de tweedraadsverbinding is er contact met de ketel. Dat gaat alleen via het eigen eBus-protocol. De zoneregeling is daarom alleen geschikt cv-ketels van Vaillant vanaf 2006. Ook kunnen er fraaie ruimtethermostaatjes (AmbiSense VR 51) aan de eBus worden geknoopt, bijvoorbeeld als de thermostaatknop achter een gordijntje hangt. Voor grote woningen is er een versterker beschikbaar. Vaillant-dealers kunnen –na toestemming- in de cv-ketel kijken en bij storing een seintje ontvangen. Via het dashboard heeft de installateur bovendien een overzicht van alle connected toestellen. Vloerverwarming is geen onderdeel van de zonesysteem.
Al wat langer actief met zoneregelingen is Itho Daalderop met Spider Connect. Een slimme kamerthermostaat om verwarming en ventilatiebox of WTW-unit te regelen, maar het platform breidt zich steeds meer uit, inclusief stekkerschakelaars voor verlichting, inbraakbeveiliging en energiemeting in de meterkast en van de zonnepanelen. En nu draadloze thermostaatkranen, wel een logge vierkante bak, vinden we. Op de thermostaatknop zelf is niks te regelen. Dat gebeurt met de draadloze thermostaat Spider Base of de app. Verder een prima overzichtelijk systeem, zonder poespas als geofencing en voorspellend stoken. Ideaal als bewoners het totale energieverbruik en opwekking in de gaten willen houden.
Huisautomatisering
Danfoss kwam al direct na Honeywell met zonesysteem Link. Het werd snel van de markt genomen en jaren later opnieuw geïntroduceerd. Het bleek lastiger om een compleet systeem met gateway op te tuigen. De losse thermostaatknoppen, best wel elegant en compact, bleven leverbaar met het Zwave-domoticaprotocol en vonden gretig aftrek bij handige ICT’ers die met huisautomatisering in de weer gingen. Ondertussen is Danfoss Living Connect weer helemaal up and running. Het is gericht op woningen met radiatoren en vloerverwarming. De ketel wordt via een relais aan/uitgeschakeld, maar er is sinds kort wel een temperatuursensor aan Link toegevoegd. Die meet de temperatuur van het retourwater. Als de module heeft uitgerekend dat dit nog warm genoeg is een nieuwe warmtevraag, dan springt de ketel niet aan. Het is wel het goedkoopste systeem. Het bedrijf EPV, heeft voor de elektronische koppen van Danfoss een eigen systeem gemaakt, Heattapp Drive met Opentherm-ketelsturing. De centrale sturing is één van de duurste, en dat geldt ook voor de thermostaatkoppen, , waarbij het Danfoss-logo is vervangen door Heatapp. De originele Danfoss-koppen zijn de helft van de prijs maar door softwareverschillen werken die niet binnen Heatapp. Dat u het weet. Al wat langer is Watts actief met Vision. Een compleet systeem, geschikt voor zowel vloerverwarming als radiatoren. Helaas met eenvoudig ketelrelais zodat alleen aan/uit-bediening mogelijk is. Wel zijn er stekkerschakelaars om verlichting of elektrische verwarming vanuit dezelfde app te schakelen en te bedienen.
Designknoppen via detailhandel
Misschien wel de mooiste thermostaatknoppen zijn van Tado, een Duitse producent met ook al fraaie kamerthermostaat. In hetzelfde design zijn sinds kort radiatorkoppen beschikbaar en te koop bij witgoedketen Expert. Smart Radiator kan ook als stand-alone systeem functioneren, voor bijvoorbeeld studentenkamers in een groot complex. Een communicatiemodule maakt verbinding met internet. Via GPS weet Tado of de bewoner huiswaarts keert en draait de knop automatisch open. Ook bij stadsverwarming werkt het systeem op deze eenvoudige basis. Samen met Tado’s slimme kamerthermostaat kan een compleet zonesysteem inclusief ketelsturing worden opgebouwd. Ook de slimme thermostaat van Netatmo is met bijpassende radiatorkranen uit te breiden tot een zonesysteem. Maar Netatmo’s Slimme Radiatorkraan is door de altijd noodzakelijke internetgateway ook stand-alone te gebruiken, dus zonder kamerthermostaat. De radiatorthermostaten kunnen dan het ketelrelais (aan/uit) aansturen. Er zijn ook een bijpassende weerstations en binnenluchtsensoren verkrijgbaar. Het bedrijf biedt weinig Nederlandstalige ondersteuning en doet niet eens moeit om het Engelse woord boiler correct te vertalen naar ketel. De componenten zijn wel goed verkrijgbaar bij webshops en de Mediamarkt. Omdat de Franse interieurontwerper Philippe Starck er achter zit, zijn er altijd wel fans van in Nederland.
Plugwise, bekend van verbruikersmeters en wandthermostaat Anna, gaat de keiharde concurrentie aan met Evohome. Met de flitsende componentnamen Adam (regelaar met wifi), Tom (thermostaatkranen), Floor (vloerverwarming) en Lisa (draadloze ruimtethermostaat).
De Adam werkt met Opentherm plus en is daarnaast ook aan-uit te installeren. De Adam heeft een eigen regeling die de regeling van de thermostaten kan vervangen. Hij kan ook in alleen luistermodus. Hij kan dus zowel alleen luisteren naar bijvoorbeeld een Honeywell Round, maar kan ook zelf de regeling overnemen.Adam bepaalt op basis van de buitentemperatuur en de hoeveelheid warmte die een element afgeeft wat de optimale watertoevoertemperatuur is. Adam is vervolgens ook de LAN-Wifi- Zigbee gateway.
De thermostaatknop Tom is als een van de weinige niet met de hand te bedienen, maar kan dan wel via een adapter stroom krijgen uit het stopcontact. Nooit meer lege batterijen. Bediening van Tom gebeurt via de app of ruimtethermostaat Lisa, misschien wel de mooiste wandthermostaat. Leuke extra functies zijn voorspellend opwarmen en stoken op basis van de weersververwachting voor de komende uren.
Technische specificaties en kosten?
Het complete artikel met handige tabel met de verschillen, overeenkomsten en prijsindicaties, vind u hieronder in PDF
Slimme zone-regelingen voor radiatoren (c) Installatie en Sanitair
Tekst: Richard Mooi voor vakblad Installatie en Sanitair
