In Nederland is iets geks aan de hand. In 2018 werden we nog geconfronteerd met krantenkoppen die het verbod van de cv-ketel voorspelden, maar één jaar later breken we verkoopcijfers. In 2019 werden er ruim 446.000 cv toestellen verkocht, 5 procent meer dan het jaar daarvoor. Wat is hier aan de hand en wat verklaart deze verkoopstijging terwijl we allemaal van het aardgas af moeten? Om het gedrag van consumenten in onzekere tijden beter te begrijpen moeten we zestig jaar terug de tijd in, naar de introductie van het aardgas.
De iPhone van de verwarmingstoestellen
Voor de dominante rol van de cv-ketel in de Nederlandse woningen ging de titel van iPhone van de verwarmingstoestellen naar de kolenhaard. Zeker 82 procent van alle huishoudens had omstreeks 1960 een kolenhaard. De grootste concurrent van de kolenhaard was destijds de oliehaard, die langzaam maar zeker een groter deel van de markt aan het veroveren was.
Uit de gasbel van Slochteren schoot een nieuwe concurrent naar voren: de gashaard. Eind 1960 maakte het Nederlandse volk langzaam kennis met het aardgas als kandidaat voor hun verwarmingseisen, maar er was nog een hoop onduidelijk. Wat zou dit aardgas het Nederlandse volk gaan kosten, werd het überhaupt wel ingezet voor woningen en werd je dan afhankelijk van een monopolist? Deze onzekerheid maakte dat de verkoop van kolenkachels nog toenam tot 1962. Dit laat een mooie parallel zien met 2019-2020. Onzekerheid over het alternatief voor aardgas en de kosten maakt dat er meer cv-ketels verkocht worden. Dit was hetzelfde bij de kolenhaard.
Hoe meer zekerheid, hoe minder verkopen
In 1962 was bekend dat het aardgas een plek zou krijgen in de Nederlandse huishoudens en dat de prijs voordelig zou zijn. Met een stevige inzet op propaganda vanuit de Gasunie, Rijksoverheid en dagbladen verdween de onduidelijkheid en daarmee groei van het aantal verkochte kolenhaarden. De groei maakte plaats voor een kopersstaking. Dit was te zien in 1963-1964 toen de verkoop van nieuwe kolenkachels in een vrije val raakte met zeker 75 procent minder verkopen. Weliswaar had 89 procent van alle huishoudens in Nederland op dat moment een kolenkachel, maar de kans dat ze die nog zouden vervangen door een nieuwe leek sterk af te nemen. De kolenkachel faseerde snel uit, net als de oliehaard. In 1975 had nog 15 procent van de huishoudens een kolenkachel. In 1980 was dit een verwaarloos klein deel van de Nederlandse huishoudens.
Wat mogen we verwachten van de cv-ketel?
De meeste gemeenten zijn nog bezig met hun plannen voor aardgasvrije wijken en landelijk is ook nog niet alles duidelijk. Met deze onduidelijkheid valt het te verwachten dat het einde van de cv-ketel nog niet in zicht is. De alternatieven zijn veelal duurder en het laatste wat de consument wil is een ‘spijtinvestering’ doen. Dit betekent alleen niet dat we hier onze analyse moeten stoppen.
We zitten nu in de stilte voor de storm. De verkoop van cv-ketels loopt nu goed door, alleen de doelstellingen zijn duidelijk: alle woningen aardgasvrij voor 2050. Daarnaast heeft een groeiende groep consumenten behoefte aan koeling en is onafhankelijk zijn van energieleveranciers een groeiende trend. Het aantal verkochte warmtepompen groeit in percentage al jaren harder dan de cv-ketel, 30 procent in 2019. Het zou de cv-boeren daarom sieren een voorbeeld te nemen aan hun voorgangers: de kolenboeren. Wanneer al duidelijk was dat het eind van de kolenhaard in zicht was waren er nog genoeg kolenboeren die aangaven te twijfelen aan de trends:
‘’Het is heel goed mogelijk dat het net zo gaat (met gashaarden) als een jaar of zeven geleden met de oliehaarden. Eerst moet iedereen zo’n ding hebben en een paar jaar later was er vrijwel geen belastingstelling meer voor. Eerst maar eens afwachten’’. – Kolenboer, Leeuwarder Courant 12-03-1964
Het eind van de cv-ketel lijkt ver weg, maar dit kan snel omslaan bij meer duidelijkheid van gemeenten met hun wijkaanpakken aardgasvrij en kaders vanuit de Rijksoverheid. Verwacht na een periode van kopersstaking een langzame afname. Ook bij de kolenhaarden zou het tot 1980 duren voordat vrijwel alle huishoudens in Nederland waren overgestapt op de gashaard. De lessen uit het verleden laten ons zien dat deze transities ook kansen bieden. Dus wees geen Nokia, blijf een iPhone.
Nokia maakte fatsoenlijke telefoons die lang meegingen. Appel maakt telefoontjes die te duur zijn voor wat erin zit aan onderdelen.
De volgende keer graag een normale vergelijking en niet een uit de categorie “over het paard getild”.
Hoi Mark,
Mijn bedoeling was om de dominantie van Apple en iPhone te benutten niet zo zeer hun technische kwaliteit. Dus kortom: wat gebeurt er met een dominante speler wanneer de wereld veranderd.
Dit is ook prima uit de tekst terug te lezen.
Nokia ging haast failliet aan haar eigen gebrek aan vernieuwingskracht. Apple is gewoon retecommercieel maar ook superinnovatief. Lekker boeiend dat een toestel 10 jaar meegaat. Je moet na 5 jaar zoveel nieuws hebben bedacht dat elke klant een nieuwe wil en daarin wil investeren. Zo moet je als bedrijf ook denken. Kwaliteit maken, maar honger naar vernieuwing kweken
in trouw vandaag een heel goed verhaal waarin staat dat overheid zich in klimaatakkoord alleen maar heeft laten leiden door politiekpopulisme en fabrikantenlobby ipv de wetenschap. Oftewel, de hele vangaslos discussie is een farce. Dat krijg je ervan
In aantallen:
Warmtepompen : 2018 30.481 2019 40.204 stijging 30%, 9723 meer.
CV installties : 2018 428.400 2019 446.00 stijging 4% 17600 meer.
De meeste huizen zijn niet geschikt voor de huidige warmtepompen.
Aantal huizen in Nederland in 2019, 7 814 912 stuks.
Een warmtepomp is helemaal niets nieuws, alleen voor ons is het nog relatief nieuw. Een warmtepomp bestaat al 40 jaar. Alleen de warmtepomp verbruikt jaarlijks zo’n 4850 kWh. Kan de gas rekening dan de deur uit? Gasprijs van +/-€ 0,72. Stroom € 0,25.
het huis van mijn nieuwe buren is in ieder geval niet geschikt voor warmtepompen van half negen tot half 5 in de nacht maakt dat ding herrie
en ik heb begrepen dat nog veel meer mensen last hebben van een warmtepomp in de omgeving [lees reacties van de laag frequent stichting]
Het vergelijk tussen gasprijs €0,72 en stroomprijs €0,25 klopt natuurlijk niet helemaal, gemiddeld is een kuub gas ongeveer 10 KWh en dan praat ik nog niet eens over het aanpassen van installatie en woning wat bij een woning van 25 jaar oud al gauw neerkomt op meer dan € 35.000,00
Ik lees al wel vaker dingen van Sven en daarom vind ik het jammer dat B. vd Steeg
moet laten zien dat een percentage verleidelijk is om te noemen als de aantallen klein zijn. Zo word je vaker op het verkeerde been gezet. Want de stijging van de cv ketel is bijna het dubbele van de warmtepomp, die als airco inderdaad al veel langer bestond.
Hoi FXAD, bedankt voor de reactie!
Ben het eens met jouw observatie en die van B vd Steeg hierboven. Het klopt dat in absolute getallen de cv-ketel verkoop is gestegen ten opzichte van de warmtepomp verkoop. Inderdaad, de warmtepomp bestaat ook al een stuk langer, maar dat is vaak met technologieën.
De hr-ketel bestond ook al 20 jaar voordat die echt aansloeg. Mijn punt met dit artikel is meer op een prikkelende manier de opkomst en ondergang van technologieën te laten zien. Hierbij meer op oproep: wees geen kolenboer, maar neem trends en ontwikkelingen serieus. Ik heb zelf geen direct voorkeur in het soort installatie, maar ben meer bezig met de trends .
Sven Ave, ik word zo moe van alle halve waarheden. Wat is er trouwens mis met een kolenboer die zijn verstand gebruikt. Een trend volgen en dan een soort verkooptruc daarbij gebruiken is niet de manier die ik graag zie als de trend ook betekend een trend in stijging burenellende door geluid. Maar zo worden alle trends tegenwoordig aan de goedgelovige mens verkocht. Pelletkachels voor bij verwarming, Biogas,Windmolens, Zonnepanelen, zonder ook de dingen te noemen waar je op moet letten. Fout hout gebruiken, bomen omhakken, vogels en insecten doden, A6gas niet recyclebaar, accu’s , rotors bijna niet te recyclen, door de hoeveelheid kan Suez dat ook niet aan. Waarom, haastige spoed en dus stop je overal subsidies in enz. Ik ben niet tegen, ik heb mijn jaren 70 huis zoveel als raadzaam in geïsoleerd, maar haat halve waarheden. Bezint, eer ge begint en zoek en gij zult vinden en sluit je niet op in ad hoc!
Hoi FXAD,
Ik spreek ook geen enkele voorkeur uit voor een type warmteoplossing of techniek. De warmtepomp is puur als voorbeeld. Ik heb het in het artikel over trends die zichtbaar zijn bij het uitfaseren en opkomen van technieken. Daarbij de knipoog naar de kolenboer en wat toen de verwachtingen waren van de nieuwe technieken.
Een stuk slimme fasering van verduurzaming in de gebouwde omgeving kan ik me geheel bij aansluiten. De voorbeelden die je noemt zijn interessant maar heb ik bewust niet in mijn verhaal meegenomen. Alweer, het gaat mij puur om trends en de gevolgen daarvan.
Dus hoe ontwikkel je een bestaand product door, aansluiten op de klantwens etc. Dat daarbij ook fouten worden gemaakt die je beschrijft, dat zie ik ook.
Sven Ave. Dat van die kolenboer begreep ik hoor, was om een beetje dwars te zijn. Dat je trends volgt is de reden dat ik dingen van je lees. Mijn grote vrees is dat er geen tijd wordt vrijgemaakt om de gevolgen van een gevolgde trend serieus te kunnen beoordelen. We hollen achter elkaar aan in grote haast in rondjes en worden vervolgens door omstandigheden weer door onszelf ingehaald omdat we geen tijd en oog hebben de dingen om ons heen. Sven bedankt voor je aandacht. Hiermee stopt de never ending story en dat ligt aan mij hoor!
Geen probleem hoor FXAD. Je opmerkingen en advies zijn altijd welkom! Lees met plezier de comments onder artikelen en daar leer ik ook weer van.
Fijne dag verder 🙂
Sven
Het is duidelijk dat meneer Sven na 164 is geboren.en dus alleen uit tweede hand weet wat en waarom de transitie van kolen naar gas zo goed verliep.