Het was weer eens raak: Radar stookte het anti-warmtepomp-vuurtje weer eens flink op. Ik heb eigenlijk geen idee waarom ze elke keer zo’n item maken vol negativiteit, juristen, veiligheids- en verduurzamingsprofs. Deze keer was een meneer in beeld met zo te zien een kapitale villa uit 1890. Hij zit al drie winters in de kou. Ik heb geen medelijden.
De crux van het verhaal scheen te zijn dat er allerhande waarborgen en stichtingen zouden moeten komen die de kwaliteit van warmtepompinstallaties garanderen.
Die stichtingen gaan er ongetwijfeld komen. Het geld in de energietransitiepotjes klotst tegen de plinten, dus er zijn vast juristen en veiligheidsdeskundigen die hier wel brood in zien.
Ik zal uitleggen waarom die instanties niet gaan werken.
De hele installatiebranche is gewend aan de cv-ketel, met een vermogen van 25 tot 45 kilowatt, al naar gelang de “Comfort Warm Tapwater-klasse (CW-klasse) van het apparaat. Het gemiddelde bushokje in Nederland heeft zo’n 10 kW aan vermogen nodig om het er tijdens een Elfstedentocht-nacht lekker warm te houden. De ketel heeft dus een enorme reserve om warmte af te geven. In de meeste ruimtes hangen ruim bemeten radiatoren die met water van 75-80 graden meer dan genoeg vermogen hebben om het warmteverlies door de muren en kieren naar buiten en de koudeval langs de ramen te compenseren. Hele generaties loodgieters stelden de ketel lekker heet in, zodat de klant nooit belde op zondagochtenden als het vroor dat het kraakte. Want dan willen we schaatsen, niet storing lopen. Geen haan die er naar kraaide.
Warmtepomp: nauwelijks reserves
En toen was daar ineens de warmtepomp. Een apparaatje dat uit een bron (bijvoorbeeld lucht) én stroom warmte kan maken en die warmte dan ook nog eens in de bestaande leidingen van het huis kan afgeven. Warmtepompen hebben één eigenschap die het inpassen in bestaande huizen tricky maakt: de warmte die er uit komt is geen 75-80 graden, maar maximaal 40, liever nog 35.
Zoals je hierboven ziet heeft de warmtepomp zelf eigenlijk nauwelijks reservevermogen, want hoe meer vermogen, hoe duurder en ook hoeveel meer plek de kast nodig heeft. Dit gebrek aan reservevermogen is ook gelijk de reden dat warmtepomp-installaties tapwater-buffers kennen: een warmtepomp heeft CW-klasse 0. Hij moet op zijn dooie akkertje in een uurtje of twee de tapwater-bereiding voor een hele dag doen en opslaan in een tank.
Het tweede punt is dat doordat de aanvoertemperatuur zo laag is de radiatoren ook veel (echt heel veel) minder warmte afgeven. Dat komt omdat het vermogen afhangt van Temperatuur tot de macht 4. Voor de niet-wiskundigen onder ons: dat is echt een heel steile curve.
Minder verlies
De hoogleraren veiligheidskunde en rechtsgeleerdheid willen middels allerhande kwaliteitskaders en waarborginstituten aan de achterkant gaan regelen van wat aan de voorkant had moeten gebeuren: VOORdenken.
Ik preek voor eigen parochie en onlangs letterlijk bij een installateur die het nou wel eens zelf van me wilde horen: MAAK EEN PLAN!
Doe een nulmeting van het energieverbruik, doe een blowerdoortest zodat je weet waar de gaten zitten. Maak een warmteverliesberekening voor de huidige situatie die matcht met het gasverbruik. Ga dan voordenken hoe je het warmteverlies kunt beperken (gratis tip: dicht kieren!) en leg de klant uit dat ‘dubbel glas’ iets anders is dan isolatieglas met een Ug < 1. 1.
Borgen van kwaliteit doe je samen vooraf,
niet achteraf bij de geschillencommissie
Ga met je klant verkennen hoe de woning energiezuiniger kan worden door de ventilatie te verbeteren en leg uit op basis van metingen ter plekke dat de luchtkwaliteit erdoor verbetert.
Dit zijn allemaal inleidende beschietingen voor fase 2: de afgifte geschikt maken voor lagere temperaturen. En als de klant een winter lang warmtepomp heeft stage-gelopen, dan kun je het met je klant over een geschikt alternatief voor aardgas hebben. Omdat je dan van tevoren weet dat het goed gaat komen.
Klanten die willen afsnijden en met een warmtepomp uit een internetadvertentie komen aanzetten voor jouw tegenbod: die bedank je vriendelijk. Die ga je niet helpen. Want het borgen van kwaliteit doe je als klant en installateur SAMEN aan de voorkant, niet achteraf bij de geschillencommissie. Misschien moet ik dat maar eens gaan uitleggen aan de redactie van Radar….
HuisFluisteraar & Co-Founder van Slimme Stappen
ps. maandag 23 en dinsdag 24 september geef ik weer les over dit onderwerp, deze keer in Noord-Holland
Lees mijn reactie Martin van Hees, het is mijn warmtepomp die op de foto staat, met gecorrigeerde gegevens op dit verhaal. Deze kloppen niet. Wel dat Radar en velen anderen niets weten van warmtepompen.
Het is heel makkelijker om op boodschapper Radar te schieten. Maar feit blijft dat heel veel klanten van uw installateurs hun huis niet meer warm krijgen. Dat is niet de schuld van Radar of de klant.
Het warmtepompverhaal rammelt. Het is verschrikkelijk duur, en foute installaties kunnen financieel gezien niet meer gecorrigeerd worden. Tel erbij op dat België en Duitsland net op gas overgaan, en vraag je af: waar zijn wij eigenlijk mee bezig?
De warmtepomp is de kers op de taart nadat we een woning van anno 1930 qua wooncomfort opgetild hebben naar anno 2030.
Ik ben trouwens geen vertegenwoordiger van de installatiebranche, ik ben onafhankelijk en blog mijn ideeën VOOR de installatiebranche hier op dit platform, de branche mag er mee doen wat ze wil. Kom wel bij steeds meer installateurs die in de gaten krijgen dat ze de klant beter eerst aan een plan dan aan een warmtepomp kunnen helpen.
Jahoor daar is weer zon libkse vibgerwapperende moraalridder die ons vertelt dat we niet meer in onze suv mogen rijden, onze terrasverwarners willen verbieden, en beweren dat je niet prima auto kan rijden met een paar borreltjes op.
Ze willen allemaal teren op andermans geld en alles verbieden inck zwarte piet. Dit land is ziek!!!!
Dag Crus,
Bedankt voor je interessante gedachtengoed. Als je me even DM’t stuur ik je kortingsbon voor een mijn trainingsdagen want ik wil je graag persoonlijk ontmoeten om mijn eigen gedachten aan te scherpen,
Mvg Lars
Laten we vooral niet vergeten dat ondanks de installateur aangeeft dat het niet mogelijk is een warmtepomp te installeren, vele klanten dat advies links laten liggen. Want ze willen toch een warmtepomp. Als deze installateur weigert is er wel een installateur die het wel doet. Resultaat een slechte naam voor de warmtepomp door de eigenwijsheid van de klant. Wij hebben inmiddels ruim 500 warmtepompen geplaatst bij de klant waar het wel kan. En met succes
Ik heb inmiddels 1,5 jaar een warmtepomp en ben er super tevreden mee. We zijn eerst geadviseerd hoe we ons huis beter moesten isoleren. Dat is ook allemaal gebeurd inclusief overal nieuw HR++ glas. Het resultaat is een heerlijke constante warmte waarbij het huis ook wonderbaarlijk snel wordt opgewarmd. Oh ja, in de zomer wordt hiermee onze vloer gekoeld. Ook heerlijk comfortabel. Dus ja, maak eerst een plan en koop niet zomaar een warmtepomp. Er moeten eerst een aantal randvoorwaarden worden ingevuld.
Goed verhaal Lars, maar je tweede punt over vermogen versus temperatuur schetst een verkeerd beeld.
Je verwijst waarschijnlijk naar de wet van Stefan-Bolzmann over stralingsenergie. Ondanks de naam speelt straling echter nauwelijks een rol bij de totale warmteoverdracht van een “radiator”.
Vandaar dat je in afgiftetabellen van radiatoren die vierde macht niet terugziet.
Daarnaast is ook rekenkundig het verschil tussen de overdracht middels straling bij 80 vs. 40°C veel kleiner dan het lijkt doordat gerekend moet worden met de absolute temperatuur tot de vierde macht. De verhouding 353^4 / 313^4 is heel anders dan 80^4 / 40^4
Directe aanstraling door een radiator of ander oppervlak heeft wel invloed op de comfortbeleving bij gelijke ruimtetemperatuur (de operatieve temperatuur)
Ik vind het wel een reël idee wat de schrijver van dit artikel aanbrengt.
Eerst een plan en dan een pomp mocht blijken dat dat dan kan.
Als huiseigenaar, zonder hypotheek maar met beperkte financiën blijft ik er maar zenuwachtig onder, alleen voor dat hé zo’n dure pomp kunt pkaatsen ben je dus al een vermogen kwijt om je huis er klaar voor te maken. En dan al die subsidies die altijd als ” op voor dit jaar” worden aangegeven welk moment hé er ook naar kijkt.
En dan lees ik tit mijn stomme verbazing en een van de komentaren dat België en Duitsland nu op gas overgaan?
Niet te begrijpen. Ik had in Ierland moeten blijven en gewoon op koken en olie blijven stoken.
Never nooit niet een warmtepomp voor mij. Met 30 graden kun je een normaal huis niet verwarmen. Misschien wel een piepschuim door.
Mijn 1930 2 onder 1 kap huis is top geisoleerd: vloer, muren, ramen en dak. Cv staat op 65 graden. Prima warm te houden. Met een paar kuubjes hout en de kachel erbij stook ik 1000 kuub gas per jaar.
En dit is het en zo blijft het.
Als een warmtepomp 60 graden water levert praten we verder, voorlopig kunnen die dingen in de shredder.
De echte deskundigen die dagelijks bedenken en installeren kiezen voor een hybridesysteem omdat onder de 7 graden je de warmtepomp beter uit kan zetten en elektrische kachels aan.
dit gaat alleen nog over of het huis lekker warm wordt voor een lage prijs!
ik ben al een stapje verder en ga verhuizen omdat de buren een warmtepomp hebben en ik nu een hoor probleem er aan heb opgelopen 24 uur per dag geruis en gesuis de kno arts heeft me vandaag geadviseerd VERHUIZEN!! woon hier 40 jaar
Als iemand me kan uitleggen waar het goed voor is om aardgas in woningen te verbieden dan ga ik over alternatieven nadenken. Niet eerder.
Ik ga me niet in de zorgen steken vanwege een paar politici die geen materiekennis hebben .
Waarom niet een huis goed isoleren en je cv op 35 graden laten draaien?
Veel goedkoper natuurlijk.
De komende weken, wordt mijn huur woning voorzien van een warmtepomp en zonnepanelen.
Ik woon hier al 23 jaar met plezier. Vrij uitzicht en leuke buren en een mooi tuin voor en achter met veel zon.
Maar nu doe ik geen oog meer dicht, omdat ik nu al angstig ben hoe mijn rust verstoord wordt door de herrie van de warmtepomp, van mij en aansluitend alle buren die ook vlak naast mij de zelfde installatie krijgt.
Nu hoor ik ’s morgens de vogels en heb ik de tuin vol met insecten, o.a. vlinders en vogels en libellen. Wat blijft er straks over met al die zonne panelen te schitteren in de zon en de geluiden van de warmte pomp.
En over de winter, of ik het wel warm krijg, durf ik niet eens over na te denken.
Alle apparaten en boxen en leiding werk nog maar te zwijgen.
Hier voor, moet ik ook nog maandelijks € 54 extra gaan betalen.
Wordt Nederland straks rijk om onze gas te verkopen aan de buurlanden om ons heen.
Beste meneer Nijpels, als ik u ooit weer eens zie bij het Skûtsje silen, dan denk ik deze keer, dat ik net doe of ik u niet zie.
Heb een bittere smaak in mijn mond als ik u naam hoor, dat zal voor velen het zelfde zijn.
Bedankt voor u goede ideeen.
Mijn reactie op radar was 100% gelijk aan het bericht van dhr Boelen. Een mega (oud) huis verarmen met een kleine warmtepomp met de helft van het benodigde vermogen aan zonnepanelen.
Een plan maken is natuurlijk verstandig, maar ook geen hogere wiskunde.
Persoonlijk vind ik het wel slim van de overheid om een standpunt in te nemen over duurzaamheid (het begint altijd bij jezelf). Ze zeggen dat we van het gas af gaan, maar zeggen niet wanneer of hoe. Vervolgens komt er wel vanzelf beweging in energieland…
Warmtepompen zijn voor ons nieuw. In zuid Europa al een proven practice. Komende maand installeer ik er in mijn huis ook een, maar heb niet de illusie om van mijn 3300m3 gas af te zijn…
Zeer interressant wat ik hier allemaal lees, maar wie is de uiteindelijk verantwoordelijke wanneer warmtepompinstallaties in nieuwbouw woningen niet voldoen?
Is dat de Gemeente, omdat zei afdwingt dat bepaalde bouwplannen “gasloos” gemaakt moeten worden?;
Of de Bouwonderneming die zogezegd gedwongen wordt om dezelfde huizen te bouwen maar dan met dure warmtepompinstallaties, gecombineerd met zonnepanelen om het verhoogde electrische energieverbruik te compenseren, voor een prijs die gemiddeld € 40000,- hoger ligt?;
Óf is uiteindelijk de Installateur c.q. Fabrikant van de warmtepomp verantwoordelijk voor het al of niet tevredenstellend functioneren van “warmteinstallatie” van de woning?
Dat wil ik graag duidelijk hebben. Dat wil ik ook graag duidelijk hebben bij de oplevering van de woning!!!…..De Gemeente….De Bouwer….De Installateur.
Niet zoals het nu gaat; we doen het gewoon, we zien wel wat er gebeurt en de consument betaald de rekening!!
Dat kan volgens mij niet de bedoeling zijn, ongeacht wat die (k)Wiebus kraait!
Nederland verbruikt jaarlijks circa 60 miljard m3 gas, de consumenten verbruiken zo’n 7 miljard m3 gas.
De consumenten moeten miljarden en miljarden euro besteden om hun huis geschikt te maken voor warmtepompen, als dat überhaupt zou kunnen.
Echter de rest van de wereld staat aan het begin van de vooravond van een explosieve toename van het gasverbruik, zie het navolgende artikel van het internationaal energie agentschap in Parijs https://www.iea.org/gas2019/
Een bedrijf als TATA steel in Velsen gebruikt alleen al meer gas dan twee miljoen huishoudens in Nederland. Dit alles om de verhoudingen weer te geven.
Overigens er bestaan al warmtepompen die een aanvoertemperatuur kunnen bereiken van meer dan 80 graden. Mijn broer heeft zo een, geïmporteerd speciaal uit Japan.
Als je genoeg warmteafgiftepunten hebt en je neemt genoegen met een extreem hoge elektriciteitsverbruik, kan het werken. Omdat hij 40 zonnepanelen heeft, en het nog steeds te salderen is, vindt hij het totaal geen probleem.
Waar je ook rekening mee moet houden dat je vroeg of laat de warmtepomp weer moet vervangen. Je hebt dan waarschijnlijk geen subsidies meer, de aanschafprijs zal dan waarschijnlijk niet lager zijn dan vandaag de dag.
Ook kan je vaak in de media lezen dat het aantal geïnstalleerde warmtepompen weer is gestegen, wat ze nooit bijvertellen is dat een significant deel van die warmtepompen gewoon airco’s zijn.
Veel mensen in Spanje bijvoorbeeld verwarmen hun huizen in de winter met hun airco.
Ons huis gebouwd in 1871 ( boerderij ) is in 1996/88 geheel gerenoveerd en geisoleerd , tochtdicht gemaske en voorzien van een bodem gebonden warmtepomp en houd ons sinds die tijd warm in de winter en koel in de zomer, Lars heeft gelijk , het is een stappenplan waarbij de warmtepomp de laatste stap is om een goed , fossielvrij huis te krijgen , alleen een warmtepomp installeren is een domme fout ! Gideon Goudsmit energie deskundige
In de blog wordt uitgegaan van warmtepompen die werken met lage aanvoertemperaturen. Mooi en efficiënt als je huis er geschikt voor is. Maar er is meer.
Op een school in Doesburg hebben ze een hoge temperatuur warmtepomp geplaatst,
Niks verbouwing van het gebouw, de bestaande radiatoren kunnen gewoon blijven . Volgens het artikel loopt alles naar wens. Wel een gasketel als backup.
https://www.bouwwereld.nl/duurzaamheid/hoge-temperatuur-warmtepomp-toegepast-in-schoolgebouw/
precies, de gasketel als backup is gewoon nodig
De echte deskundigen die dagelijks bedenken en installeren kiezen voor een hybridesysteem omdat onder de 7 graden je de warmtepomp beter uit kan zetten en elektrische kachels aan. En dat in huizen van 2 jaar oud.
Lijkt wel of de energiemeter de belastinginner moet worden
Ik ben niet voor regulering. Want allerlei kwaliteitsstandaards die ambtenarencorpsen en bureaucratische gedrochten als ISSO zijn alleen maar blokken aan je been.
Het enige waar ik heil in zie is dat aan de ISDE de keiharde verplichting hangt van :
-een plan
-een doorrekening incl warmteverlies etc
-een adviseur en installateur met aantoonbare kennis en ervaring. (bv fabr training)
-een product dat voldoet aan de komende (geluids)eisen
Weg met de cowboys (aan installatiekant maar ook aan oekoeboekoe-merken uit verweggistan). En laat de prijskopende consument die niet integraal maar goedkoop wil denken, maar lekker op de snuf gaan
Geachte lezers. In principe ben ik niet tegen vernieuwingen. Maar waarom er altijd een slechte start wordt gemaakt ligt aan gemis aan communicatie. Iemand wil de eerste zijn. Dan worden er zaken over het hoofd gezien waarvan een burger, buurt of wijk de dupe van is of wordt. Dat noemt men leerproces met alle gevolgen van dien. De branche overlegt met uitgangspunt marktaandeel. Een Mercedes, Volvo of Audi rijdt nou eenmaal beter als een Fiat of Seat. Daarom is de grote markt gestart die met een negatief beeld begint. Middenklasse kan geen topmerk betalen. Overlast beperkt de markt . Eisen stellen aan overlast. Subsidie op overlast. Ja ook de overheid is ook niet voortvarende en communiceert niet. Althans niet met gebruikers. Pas subsidie verstrekken als er < 30 db tot de erfgrens geleverd wordt!
aanvullend.
24 uur per dag gerammel en overlast als er een zwakke pomp is aangeprezen door een ondeskundige installateur. Altijd gericht in de richting van buren. Waarom eigenlijk. Alsje een opdrachtgever hebt die alleen voor hun eigen gewin gaat. Maar de buren opzadelt met overlast als er zonder overleg geplaatst wordt zoals bij ons. Beter een goede buur dan een verre vriend gaat niet meer op bij ons. Eigen belang is belangrijker.
Radar gezien, blog gelezen.
Het is inderdaad gemakkelijk om kritiek te hebben, maar er is niks mis met kritisch zijn.
Het eerst maken van een pan klinkt natuurlijk als verstandig. Maar hoe maak je een goed plan?
Voor mij is de situatie actueel: vrijstaande woning gebouwd in 1927; degelijk, maar met zeer bescheiden isolatie. Conventionele radiatoren. CV/warm water installatie <10 jaar oud. Wat is wijsheid?
Voor een willekeurig gezin gaat het met dit onderwerp over forse investeringen. Zou het een bedrijf zijn dan wordt er een investeringsplan gemaakt. Dan wordt er gekeken naar en gerekend aan de financiële situatie van de firma (hebben we het geld?) en met name de terugverdientijd (wat levert het op?). Voor dit alles hebben ze of specialisten in dienst of huren ze adviesbureaus in. Voor een firma zijn dit meestal kosten die fractioneel zijn van de totale beoogde investering. Net zoiets als een potje "onvoorzien". Voor een gezin is dat niet zo! Een goed advies kan in de papieren lopen.
En hoe weet je dan of de adviezen überhaupt correct zijn.
Bestaat er een model Plan van Aanpak over dit soort installaties?
Inderdaad voorstellen bij RADAR om dit vakkundig toe te lichten!
Zie boekje ‘De start van de Energietransitie in uw eigen woning’ sinds augustus gepubliceerd. Verkrijgbaar bij : Energie-Waterland.nl
idee voor een plan van aanpak;
1 weet het gasverbruik over een meerdere jaren van een woning met zelfde gezinssamenstelling
2 zet gasverbruik tegen over de graaddagen
3 meet alle radiatoren op, lengte, breedte, aantal platen met of zonder convectie
4 bereken de watertranspoort per radiator
5 plaats instelbare dynamische radiator kranen( geen thermostaat knoppen!)
6 hou alle radiatoren vrij van “leuke” constructies zoals zitbanken en plantenplanken
als je alle gegevens weet te interpreteren weet je de transmissie en warmte behoefte( kW) van het gebouw
Jammer dat velen van jullie nog steeds niet de goede mind set hebben voor toepassing van warmtepompen.
Dat het in de praktijk niet altijd goed gaat is één, maar uitleg van en berekening is twee.
Ten derde een ter zake kundige installateur met goede enginerings kennis leidt automatisch, daar waar het object goed geïsoleerd is en luchtdicht tot een warmtepomp voor verwarming en koeling.
Juiste kennis is in deze een pré.
Lees erg veel over de herrie die warmtepompen geven. Ik heb zelf in Zweden een warmtepomp lucht-lucht gehad. Nooit last van herrie gehad. Ik denk dat de herrie waarover iedereen klaagt op een andere manier ontstaat, nl doordat de pomp in contact staat met de woning. Dwz dat deze wordt opgehangen of direkt contact kan maken met de muren. Ik had hem zelf op een betonnen voet staan die ca 20 cm van muren afstond. Dus ook geen tegels er omheen die in contact met de woning met de woning maakt. Elk, ook minimaal contact, met muur of iets dergelijks is vragen om moeilijkheden. Dit geeft resonantie en dus ‘herrie’.
Claës