Regels die de installatie van bodemwarmtepompen en de aanleg van bodemlussen in de weg staan moeten zo snel mogelijk worden aangepast.
Dat schrijft staatssecretaris Stientje van Veldhoven van Infrastructuur en Waterstaat in een brief aan de Tweede Kamer.
Het blijkt dat enkele verplichtingen voor installateurs een te grote drempel vormen om de bodemwarmtepomp in het aanbod op te nemen. Het gaat dan met name om de verplichte erkenningsregeling, de interferentietoets (het berekenen van mogelijk nadelige invloed op andere bodemenergiesystemen) en de opgave van het te verwachten energierendement (Seasonal Performance Factor: SPF).
Rendement
Hierdoor kiezen veel installateurs ervoor om alleen luchtwaterwarmtepompen te verkopen, en dat is jammer zegt Van Veldhoven, omdat het energetisch rendement hiervan lager is. “De technische potentie van de bodem om energie te leveren die via warmtepompen op de gewenste temperatuur wordt gebracht voor het verwarmen en koelen van ruimten in gebouwen is enorm.”
“Het energetisch rendement van een bodemenergiesysteem is hoger dan bij andere omgevingswarmtetechnieken doordat overschotten op seizoensbasis worden opgeslagen en hergebruikt: zomerwarmte voor verwarming in de winter en winterkoude voor koeling in de zomer.”
SPF
Eén van de drempels is de SPF-berekening die installateurs moeten bijvoegen. Bedrijven die op grote schaal kleine gesloten bodemenergiesystemen beheren (en al dan niet in eigendom hebben) hebben bij het ministerie aangegeven aan dat zij deze systemen continu monitoren om het goed presteren door deze systemen te waarborgen. De SPF is daarbij voor hen niet relevant.
Zij sturen aan de hand van energiehoeveelheden en op basis van draaitijden en temperatuurverschillen over de warmtepomp. De eis om een SPF-berekening bij de melding te voegen, leidt tot extra inspanning en afstemming in de voorbereidingsfase. Terwijl, zo is de ervaring, de consument zich niet eens door de SPF laat leiden, omdat deze te complex is.
Staatssecretaris Van Veldhoven zegt nu dat in overleg met de warmtepompbranche wordt gekeken of gegevensregistratie door warmtepompen een alternatief kan zijn voor het melden van de SPF bij kleine gesloten systemen. De essentie is dat gebruikers inzicht krijgen in het energierendement van hun systeem.
Vergunningaanvraag
Ook zal onderzocht worden of bij de vergunningaanvraag bij open systemen het melden van de SPF door de ontwerper in plaats van door de installateur een werkbaar alternatief is.
In de brief worden ook andere punten aangestipt, zoals de veiligheid van bodemsystemen. In het kader hiervan gaat bekeken worden of andere dan de huidige circulatiegrondstoffen gebruikt kunnen worden, zoals leidingwater, om risico’s bij lekkage van de lussystemen te verminderen.
Vertekend beeld
Het ministerie heeft in 2016 adviesbureau Buro 38 opdracht gegeven om de ontwikkeling van de bodemwarmtesector in kaart te brengen. De brief die Van Veldhoven nu aan de Kamer stuurt is gebaseerd op de bevindingen van de onderzoekers van Buro 38. In dat rapport wordt een beeld geschetst van een tanende markt voor bodemwarmtepompen.
Helaas zijn de cijfers waarop de conclusies gebaseerd zijn niet erg recent. Op de site van het Centraal Bureau voor de Statistiek staan nieuwere cijfers en hieruit blijkt dat het aantal bodemwarmtepompen met een gesloten systeem bij woningen in 2016 juist spectaculair gestegen is. Met ruim 4000 installaties verdubbelde het aantal ten opzichte van een jaar eerder. Het is niet duidelijk waar deze stijging aan te danken is.
Het zou fijn zijn dat de seizoensgebonden opslag in de bodem op vereenvoudigde wijze toegankelijk wordt gemaakt.dit levert een behoorlijk energie besparing op van ca 20%op jaar basis maar belangrijker in de winter is dit ongeveer 40% door de betere cop5 ten opzichte van cop3.
2014 cijfers. Onder welke steen heeft stientje gelegen?!?!
Bovenstaande geldt hoofdzakelijk voor de kleinere systemen (<50 kWth). Dit zijn bijna altijd zgn. gesloten systemen met bodemlussen. De regelgeving en ook de ontwerphandleiding van ISSO zijn helaas bijna gehele gebaseerd op grote WKO's. Voor dergelijke complexe systemen is een regide regelgeving en certificering zinvol.
De lucht/water warmtepomp wordt steeds beter, de elektraprijs daalt waardoor het kostenplaatje gunstig omslaat naar lucht/water. Dat is de reden. Daarnaast maakt het in de EPC nauwelijks iets uit of een warmtepomp op lucht of bodem functioneert. Hier blijkt dus helemaal niet dat het energetisch slechter is. Het klimaat in ons land is ook voor 90% van de tijd prima voor een lucht/water warmtepomp. Wil je toch een bodemsysteem (vooral voor de vrije koeling) ja, dan moet je weten wat je doet en is er de erkenningsregeling. Die is niet voor niets in het leven geroepen een aantal jaren geleden. Dat brengt kosten met zich mee. De bedrijven die het gedaan hebben profiteren daar nu van. Als het terug wordt gedraaid mag de minister de kosten voor certificering ook wel terug betalen. Slecht signaal van de politiek.
De lucht/water-warmtepomp is — alle mooie labels (zoals zelfs A++) ten spijt — wat betreft rendement sterk overgewaardeerd in de EPC-berekening. Bij lagere buitentemperaturen scoort de lucht/water-warmtepomp gewoon erg slecht. Het positieve beeld van de lucht/water-warmtepomp wordt in de hand gewerkt, doordat het gebruikelijk is voor lucht/water-wamtepompen de COP op te geven bij een buitentemperatuur van 7°C (A7/W35). Dat geeft prachtige waarden te zien.
De COP daalt fors als de temperatuur in de buurt van het vriespunt of lager komt door het grotere temperatuurverschil tussen bron (buitenlucht) en cv-water. En daarnaast ook nog eens door de noodzakelijke ontdooicycli van de verdamper. Dat kost ook energie. Dit is onvoldoende mee genomen in de forfaitaire rendementen voor lucht/water-warmtepompen in de EPG-berekeningen, zoals we die nu maken, waardoor het gebruik van lucht/water-warmtepompen energetisch veel te rooskleurig wordt voorgesteld t.o.v. brine- of water/water-warmtepompen!