Pagina 45 van: Installatie en Sanitair – nummer 03 – 2020
<<
>>
Arnold Schwarzenegger
Veel fabrikanten produceren voor
de wereldwijde markt, dus ook voor
Amerika. Voormalig filmster en
gouverneur van Californië Arnold
Schwarzenegger stond daar in 2010
aan de basis van strengere regels rond
lood. Het toegestane percentage lood
ging daar naar beneden van 8 naar 0,25
procent van het totale gewicht van het
product, met nog een omrekenfactor
voor het oppervlak dat daadwerkelijk
blootgesteld is aan het drinkwater.
Van den Berg van Kiwa: “Uit Europees
onderzoek is gebleken dat de lood-
afgifte aan het water gerelateerd is aan
de samenstelling van de legering die
je gebruikt, niet puur het gehalte lood.
Dat heeft onder meer te maken met de
manier en de snelheid waarmee de oxi-
datielaag wordt gevormd.”
Toch heeft het Amerikaanse initiatief
de markt behoorlijk opgeschud, zegt
Gerben Verweij van Viega. “Wij produ-
ceren al sinds 2009 loodarme bronzen
fittingen. Door het Amerikaanse ini-
tiatief kwam de ontwikkeling in een
stroomversnelling.” Sinds 2018 maakt
Viega alleen nog siliciumbrons, maar
maakt de voorraad bronzen – brons is
net als messing een koperlegering – fit-
tingen nog op. “De nieuwe loodarme fit-
tingen zijn niet duurder dan de normale
bronzen fittingen.” Verweij vindt het
moeilijk om de term ‘loodvrij’ te noe-
men, aangezien hij niet wil uitsluiten
dat er een minieme hoeveelheid lood in
het siliciumbrons verwerkt is. Zeker is
dat er minder dan 0,1 procent lood in de
legering zit. “En dat de uittreding uit de
door ons ontwikkelde legering nul is.”
Hoe dan ook: “Nederlandse installa-
teurs zijn in dit thema in het algemeen
minder geïnteresseerd dan Duitse
installateurs, die zichzelf toch graag als
Meister zien.”
De eveneens Duitse leidingen- en fit-
tingenfabrikant SANHA heeft ‘loodvrij’
in het DNA zitten, zegt product deve-
lopment manager Mathias van den
Broeck. Het bedrijf heeft in het Poolse
Legnica een fabriek die zich heeft toe-
gelegd op het vervaardigen van pers-,
schroef- en pushfittingen fittingen van
siliciumbrons. “Wat geen lood bevat,
geeft ook geen lood af in het drinkwa-
ter”, zegt Van den Broeck. Net als Viega
zegt SANHA niet keihard dat er hele-
maal geen lood in de legering zit. “Het
loodgehalte is in ieder geval zo laag dat
het niet kan gemeten worden. Mocht
er toch nog iets in zitten, dan zijn het
ongewenste verontreinigingen.” Naar
eigen zeggen heeft het bedrijf tientallen
miljoenen euro’s besteed aan de pro-
ductie van de nieuwe legering, die naast
loodvrij ook vrij van spanningscorrosie
is en volledig ontzinkingsbestendig. Van
den Broeck: “We zien in de markt veel
corrosieproblemen omdat veel van de
loodvrije messingsoorten niet corrosie-
bestendig zijn.”
De verkoop heeft wat aanloopproble-
men gehad, maar sinds een jaar of
vijf zit de groei er in. Eerst vooral in
Scandinavië, zegt Van den Broeck, maar
nu is er toch ook in de Benelux al twee
jaar een flinke stijging van de verkoop
waarneembaar.
Spanenbreker
Waarom zit er eigenlijk lood in mes-
sing, of brons? Dat heeft alles te maken
met de verwerkbaarheid van de lege-
ring. Bij messing of brons mét lood
breekt het slijpsel bij het maken van
de schroefdraad makkelijk los van de
fitting. Als er géén lood is toegevoegd
blijft het slijpsel – vakterm: spaan –
intact en rolt op in een krul, die dan in
de weg gaat zitten op de plek waar de
machine aan het slijpen is. Lood wordt
daarom toegevoegd als ‘spanenbreker’.
Ook verwerkingsstappen als boren en
polijsten gaat beter als er lood in de
legering zit.
“Om dit duidelijk te maken had ik jaren-
lang drie potjes op mijn bureau staan”,
zegt Ronald Kort, in 2007 de ontwik-
kelaar van de loodvrije kraan Zeromix
Siliciumbronzen fitting van Viega.
nummer 3 mei 2020 | installatie en sanitair 45
>>
en mede-eigenaar van moederbedrijf
Quantex. “In één zaten spanen van
messing met 3,5 procent lood, in twee
spanen van messing met 0,25 procent
lood en in drie spanen van messing
met 0 procent lood. In die laatste zaten
grote krullen, terwijl de spanen in het
tweede potje nog hanteerbare schil-
fers waren. Dat gaf wel heel goed de
moeilijkheid aan.” De Zeromix werd op
de markt gebracht door kranenleve-
rancier Quantex. Het bedrijf deed korte
tijd goede zaken met hun kraan, zegt
Korts compagnon Robert Erkelens. “We
kregen zelfs een contract voor tiendui-
zenden kranen met een Duitse groot-
handel die bouwmarkten bevoorraadt.”
Het bedrijf had grootse plannen, wilde
een wereldwijde speler worden. Ronald
Kort: “Toen Schwarzenegger kwam met
??
??
“De lijst moest toch
slechte metalen weren?”
44-45-46_lood.indd 45 16-04-20 09:01