Pagina 19 van: Installatie – nummer 01 – 2021

Bosch en Remeha en installateur Feenstra. Het is een heel
gepuzzel om de beste oplossing te vinden voor de ombouw
van de hoofdleiding in de straat en de aansluitingen naar de
woningen. Van Alphen: “Er zijn verschillende manieren. Je
kan bijvoorbeeld telkens kleine stukjes doen, waarbij je
onderbrekingen maakt in de bestaande hoofdleiding. Maar
ja, met al die verbindingen wordt die hoofdleiding wel
kwetsbaar. Je kan ook gebruik maken van een tijdelijke
nieuwe hoofdleiding, zodat je de oude kan testen voor
waterstof. Als alles klaar is, kan de tijdelijke leiding dan
weer worden meegenomen naar het volgende blok. Voor die
optie kozen we in Uithoorn.”

Lekdichtheid beproeven
Het zijn dit soort afwegingen die in een praktijksituatie als
Uithoorn automatisch boven komen drijven – of je ze nou wel
of niet voorzien hebt. En juist daarom zijn deze experimen-

ten waardevol. Ook voor installatie-, onderhouds- en ser-
vicebedrijf Feenstra was het de moeite waard, zegt Herman
Kip, technisch adviseur bij Feenstra. Het bedrijf neemt de
waterstofontwikkelingen serieus en is ook al betrokken bij
een waterstofproject in Hoogeveen (zie kader). In Uithoorn
heeft Feenstra al het uitvoerende werk gedaan ín de
woningen.

Het bedrijf inspecteerde alle leidingen, inclusief de wegge-
timmerde leidingen, nadat de koven door een aannemer
waren verwijderd. Vervolgens werden de leidingen op lek-
dichtheid beproefd op 125 mbar en zijn kleine lekkages
opgelost. Deze lekdichtheidsproef duurde langer dan nor-

We kunnen niet zomaar
massaal overstappen

NOx-problematiek
Bij de verbranding van waterstof in waterstofketels komt in
theorie veel NOx vrij, omdat waterstof in de ketel brandt
met hogere temperaturen dan aardgas. Door temperaturen
die wel 200 graden hoger liggen dan bij normale verbran-
ding worden de stikstofmoleculen (N

2
) in de toevoerlucht

makkelijker afgebroken, met als gevolg dat meer stikstof-
oxiden kunnen ontstaan. En dat kan problematisch zijn, nu
de stikstofproblematiek steeds hoger op de maatschappe-
lijke en politieke agenda komt. Uit recente testen door bran-
derfabrikant Bekaert bleek echter dat met beperkte ingre-
pen die NOx-uitstoot gereduceerd kan worden. Zo werden
rookgassen bijgemengd in de verbrandingskamer, waar-
door de verbrandingstemperatuur naar beneden gaat. Ook
werd geëxperimenteerd met een kortere verblijfstijd van de
verbrandingsgassen bij de brander.
Ook Remeha en Nefit Bosch hebben gemerkt dat het met de
NOx-uitstoot blijkt mee te vallen. “Het blijkt minder een
issue te zijn dan we hadden gedacht”, zegt Nefit Bosch-top-
man Rijnen hierover. Het bedrijf wil echter op dit moment
nog niet op de technische details ingaan. “De resultaten tot
nu toe laten in ieder geval zien dat zeer lage waarden tot de
mogelijkheden behoren”, leert navraag bij woordvoerder
Jan Bosch. “Ik kan wel verklappen dat er verschillende
patentaanvragen lopen op de specifieke ontwikkelingen van
onze waterstofketel.” Ook Remeha is terughoudend met
informatie hierover, behalve dan “dat de betreffende NOx
uitstoot ver onder de wettelijke normering blijft”.

nr. 1 | februari 2021 23

22-23-24-25_waterstofupdate.indd 23 22-01-21 10:54