Pagina 10 van: Installatie – nummer 04 – 2022

booster ertussen te zetten, die makkelijk 70 graden haalt.”
Installatie- en servicebedrijf Feenstra heeft vier van de acht
complexen aangesloten op deze hoge temperatuur warmte-
pomp. Die staan in Venray. De aanpassingen die bij de
woningen in deze flats moesten gebeuren waren minimaal,
zegt projectmanager Siegfried Gonesh. “Onze flats hadden
al collectieve verwarming én zo’n zestien jaar geleden
waren de individuele geisers voor het warmtapwater al ver-
vangen door een collectief systeem met individuele aflever-
sets. De bestaande installatie was al goed inregelbaar met
een inregelafsluiter in elke strang én in elke woning. Dat
betekende dat bij ons alleen de oude afleverset hoefde te
worden vervangen door een nieuwe, plus een elektrische
booster voor periodieke legionellapreventie en het bevor-
deren van de snelle beschikbaarheid van warmtapwater.”
Ook hier werden, net als bij de flats in Weert, de warmte-
pompen direct naast de flat geplaatst, zijn de gasketels
inclusief gasaansluiting verwijderd en wordt het ketelhuis
nog benut voor de bestaande de distributieleidingen en
transportpompen, de automatische ontluchtingsinstallatie,
de regeltechniek en de omvormers van de zonnepanelen.

Bestaande radiatoren, nieuwe knoppen
Bij de warmteafgifte hoefde helemaal weinig te veranderen.
De oude radiatoren konden blijven hangen en ook de oude
ISTA-warmtemetertjes die op elke radiator zijn geplakt blij-
ven gewoon dienst doen. Goossens: “Wel hebben we de
radiatorknoppen vervangen. Nu hangen er Heimeier

V-Exact knoppen en we hebben natuurlijk ook alles
ingeregeld.”
Hoewel de projectpartners nog geen klachten hebben
gehad van bewoners, beseffen ze zich maar al te goed dat de
geluidsproductie van de warmtepompen een serieuze
kwestie is. Goossens: “We hebben een goede omkasting
gemaakt. Je hoort de warmtepompen nauwelijks, bewoners
vragen zich af wanneer de warmtepomp gaat draaien.” In de
huidige vier projecten staat de warmtepomp-skid naast de
flat, maar bij woongebouwen met het ketelhuis op het dak
ligt het meer voor de hand om de hele skid met een kraan het
dak op te hijsen en hem daar af te monteren. “Het gaat dan
om flinke gewichten. En natuurlijk zijn de bestaande gaske-
tels en buffervaten ook behoorlijk zwaar, toch zullen we een
constructeur dan een berekening laten maken om te kijken
of de constructie het zal houden”, zegt Goossens.
In de meeste gevallen zal deze warmtepomp dus ingezet
worden om de levensduur van flats nog een paar decennia te
verlengen. Toch is het niet per se een ramp als er over een
paar jaar toch besloten zal worden om er met de sloopkogel
een einde aan te maken, zegt Goossens. “Het is allemaal
demontabel en makkelijk op te pakken en weer in een ander
project te gebruiken.”
Omdat de techniek in de gebouwde omgeving nieuw is,
heeft Servex besloten om het onderhoud aan de warmte-
pompen voorlopig zelf uit te blijven voeren. Onderdeel van
het MOOI-subsidietraject is, dat als deze warmtepomp zich
bewezen heeft en hij op grote schaal ingezet wordt, dat
Kemkens en Feenstra het eerste- en tweedelijnsonderhoud
dan zelf zullen oppakken.

Propaan sterk in opkomst
Als koudemiddel in de warmtepompen wordt propaan (en ook iso-butaan)
gebruikt, dat momenteel zeer in opkomst is, iets wat ook duidelijk te zien was bij
de fabrikanten van warmtepompen op de afgelopen VSK Beurs in Utrecht. Propaan
heeft zeer goede koudetechnische eigenschappen en verder is het een zwak broei-
kasgas. Dat wordt uitgedrukt in Global Warming Potential (GWP). Propaan heeft
een GWP van 3, wat wil zeggen dat het drie keer sterker is dan CO2 als broeikas-
gas. Daar tegenover staan de GWP’s van meer conventionele koudemiddelen als
R32 met een GWP van 675 en R410A, dat een GWP heeft van zelfs 2.090. Propaan is
echter wel brandbaar en dus moeten er veiligheden worden ingebouwd. Van den
Kerkhof: “Dat doen we uiteraard geheel conform de richtlijnen. Dat betekent dus
onder meer het gebruik van een goede detectie en afzuigventilatoren.”

Een nieuw ketelhuis naast de flat. Er zijn nog geen klachten over
geluidsoverlast binnengekomen.

De nieuwe warmtewisselaar en de booster vervangen de cv-ketel.

14 nr. 4 | juni 2022

project

12-13-14_projecttroef.indd 14 13-06-2022 12:54