energierekening én meer comfort. Het stapsgewijs verduur-
zamen is een andere belangrijke pijler: woningbouwvereni-
gingen hebben wel een hoog ambitieniveau qua energiebe-
sparingen, maar hebben niet altijd de budgetten voor
grootschalige renovatie. Stapsgewijs verduurzamen in de
vorm van hybride is een oplossing die veel draagvlak ont-
vangt vanuit overheid en maatschappij, en daar was het
Woonstad ook om te doen in deze challenge. De corparatie-
heeft in totaal 56.000 woningen in beheer. Het merendeel
word nog klassiek op aardgas warm gehouden.
Verder verduurzamen
De woningen houden voorlopig gewoon hun bestaande cv-
ketel. In een latere fase kan Woonstad besluiten om de ketel
te vervangen voor een volledig elektrische warmtepomp-
voorziening, met een tapwaterboiler voor de warmwater-
voorziening in de woning. Ook dan is de overlast miniem,
want de techniek en de infrastructuur is er klaar voor. Wél
moet de s il dan dusdanig verbeterd worden dat de flats
op basis van lage temperatuurverwarming het hele jaar
door kunnen worden verwarmd. Ook belangrijk aspect bij
zo’n aanpak is dat het vermogen van de opgestelde radiato-
ren moet worden gecontroleerd. Bij deze proef is gebleken
dat een deel van de radiatoren (badkamer, keuken en soms
een slaapkamer) een te gering vermogen had. Die zijn ver-
vangen. De overige radiatoren konden blijven gehandhaafd.
Het complete systeem is opnieuw ingeregeld: een belang-
rijke voorwaarde om succesvol de stap naar lagere aan-
voertemperaturen te maken in gestapelde bouw.
Installatiekast geprefabriceerd
De omkasting van de warmtepomp op het dak is gemaakt in
IJsselmuiden, bij de modulefabriek van de Breman Installa-
tiegroep. Hier worden bijvoorbeeld ook de prefab dakkap-
pen voor dakopstellingen van warmtepompen van het
bedrijf geproduceerd. De kast is de opstellingsruimte voor
et binnendeel van de warmte om de verwarmingsbu er
de omvormer van de pv-panelen op het dak, de regeltech-
niek, maar tegelijkertijd ook de plek waar de monding van
de rookgasafvoeren en ventilatie worden doorgevoerd. Met
deze renovatie zijn tegelijkertijd de gedateerde MV boxen
vervangen door gelijkstroom ventilatoren met CO
2
-sturing.
Detail is dat de afgezogen ventilatielucht ook nog eens over
de verdamper van de warmtepomp wordt geblazen. Zo kan
de warmtepomp nog een klein beetje extra rendement halen
uit de (warme) binnenlucht. Het buitendeel van de warmte-
pomp is extra groot: naast een groter verdamperoppervlak
heeft de unit twee rotors, waardoor het toestel enerzijds
een hoog vermogensbereik heeft, maar afhankelijk van de
vraag vanuit de woningen ook ver kan terugmoduleren. De
installatie is met de kraan op het dak gehesen. De aanslui-
tingen op individuele woningen kon snel worden gereali-
seerd.
Uitstroom zorgelijker
dan instroom
Schematische weergave van de techniek.
Scan de QR-code
voor een video
over dit project.
De installatiekast met buitendeel van de warmtepomp. Detail: de afgezogen ventilatielucht wordt nog
over de verdamper geleid.
28 nr. 6 | oktober 2021
techniek
26-27-28_portiekhybride.indd 28 01-10-21 10:06
