Pagina 24 van: Installatie – nummer 2 – 2023

Betrokken partijen
Ter Steege Groenbeleggingen – financiering/ verhuur
Ter Steege Bouw Vastgoed Hardenberg – ontwikkeling/
bouwkundige aannemer
Ter Steege Advies & Innovatie – innovatie-adviseur/
coördinatie
Loohuis Advies – adviseur installaties
Loohuis Installatie – installateur
Universiteit Twente – kennisinstelling
energiemanagementsystemen
Universiteit Twente – kennisinstelling monitoring
bewonersgedrag
Contour Advanced Systems – leverancier batterij
SolarFreezer – leverancier SolarFreezer systemen
Coteq – netbeheerder
Kroese Wevers – subsidieaanvragen en -advies

Vanadium Flow Redox Accu
De gezamenlijke batterij is een Vanadium Flow Redox Accu
(VFR). Bij bedrijven een meer gebruikte opslagtechniek ­
waarschijnlijk is het voor een Nederlands woningbouw­
project een primeur. Riezebos verklaart de keuze: “Bij de start
van dit project – eind 2018 – waren er berichten over lithium­
ion accu’s die makkelijk in brand zouden vliegen. Achteraf
gezien sterk opgeblazen verhalen, maar destijds leek het ons
niet slim om een proefproject te starten en dan te zeggen dat
er een lithium­ion accu in de schuur zou staan.”
De VFR­accu is van het Deense bedrijf Visblue en geleverd
door Contour Advanced Systems in Varsseveld. “Het
gedeelte waar de omzetting plaatsvindt, zijn gewone stacks.
Maar wat bij een lithium­ion accu kan branden, is hier een bak
met water waarin ionen zijn opgelost”, zo legt Riezebos het
verschil uit.
Groot verschil met lithium­ion accu’s is wel het formaat.
De accu heeft een opslagcapaciteit van 40 kWh, maar de twee
bakken zijn samen een kuub of twee à drie groot. “In onze
auto’s zit al meer aan capaciteit”, schetst Boeve.
Die 40 kWh is evenwel voldoende voor de acht woningen om
de pieken in opwekking midden op de dag op te vangen en te
bewaren voor het begin van de avond – doorgaans de piek in
verbruik. Boeve: “We zij nu projecten aan het doen waarbij we
nóg meer panelen op het dak hebben en nóg meer kunnen
opslaan, maar ergens ligt er een optimum. Ik denk dat we dat
hier goed hebben.” De accu voorziet de warmtepompen van
de woningen van elektriciteit. Wat er naar iedere woning gaat,
is af te lezen op de meters. Boeve: “In de woning kunnen we
zien wat de warmtepomp doet. Op die manier kunnen we het
rendement uitrekenen.”
Op deze wijze is ook te zien of bewoners in de pas lopen met
hun energiebundel, of dat ze bijvoorbeeld buitensporig veel
douchen of de thermostaat continu hoog hebben staan.

PVT + Solar freezer
De acht woningen zijn niet allemaal op dezelfde manier uit­
gerust wat installaties betreft. Vier woningen hebben een
lucht­waterwarmtepomp van NIBE (VVM­S320 i.c.m.
F2040­6 buitenunit op het dak, vermogen 6kW).
De andere vier woningen hebben PVT­panelen als bron voor
de warmtepomp (NIBE S­1255­6­PC, vermogen 6kW). In
deze vier woningen ligt ook een bufferzak met een inhoud van
10 m3 in de kruipruimte (Solar Freezer) waarin warmte kan
worden opgeslagen.
De warmtepompen halen bij lage buitentemperatuur energie
uit de bufferzak. Schijnt het zonnetje, dan komt de energie uit
de PVT. De PVT­panelen slaan overtollige energie ook weer
op in de Solar Freezer. “Dat maakt dat deze warmtepompen
efficiënter zullen draaien dan die in de andere woningen”,
zegt Boeve. “Hoeveel efficiënter, zal de komende periode dui­
delijk worden als we de beschikbare data gaan vergelijken.”
Tot slot: twee woningen zijn ook nog voorzien van vier stuks
eigen pv­panelen, zodat ze pv­stroom hebben voor huis­
houdelijk gebruik.

De Universiteit Twente gaat het project twee jaar lang moni­
toren. Daarbij gaat het eigenlijk meer om bewonersgedrag
dan om de techniek, zegt Riezebos: “Het is dan oppassen dat
je er niet té grote conclusies aan gaat verbinden, maar we
kunnen wel zien: hoe werkt zo’n accu nu? En kunnen we
zoiets gaan ontwikkelen voor grotere projecten?”
Met het bufferen en het energiemanagementsysteem dat
alles aanstuurt, is ook het doel om slim om te gaan met
de voorradige energie en zoveel mogelijk vóór de meter
oplossen. Bijvoorbeeld door boilervaten in de woningen op
verschillende momenten op te warmen. Boeve: “In het slim­
mer omgaan met energie zijn echt veel stappen te maken.
Neem de luchtwaterwarmtepomp en de vier koudste uren van
de dag: waarom zou je die niet zoveel mogelijk vermijden?”

Riezebos noemt de wasmachine als voorbeeld. “Mijn vrouw
en ik hebben ons privé aangewend om die overdag te laten
draaien, niet ’s avonds. Je wil je aanwennen dat je dat doet
met eigen pv­stroom, maar dat is nog steeds lastig. En dan
zijn wij nog bovengemiddeld gemotiveerd. De zoektocht is
dus, ook in dit project: hoe kunnen we bewoners incentives
geven op een slimme manier met energie om te gaan?”

“De handleiding moet
eigenlijk op een A4’tje”

Wat daarbij vooralsnog niet helpt, is dat technische bedrijven
dikke handleidingen schrijven, zegt Boeve. “Je zou dat eigen­
lijk op één A4’tje willen uitleggen. Techniek simpel maken, is
wel echt een uitdaging. Dat is toch anders dan een cv­ketel
zoals we die altijd hebben gehad. Hier ligt nog een taak voor
zowel de fabrikanten als de installateurs.”

28 nr. 2 | april 2023

techniek

24-25-26-27-28_loohuis.indd 28 24-03-2023 13:46