D
it jaar worden er in Duitsland en Nederland gezamen-
lijk nog meer dan een miljoen toestellen vervangen.
Maar behoudens kleine verbeteringen is het wel
gebeurd met grote innovaties op dit vlak, bleek op de ISH in
Frankfurt. De toestellen zijn gasadaptief voor groen gas,
iedereen heeft een waterstof-variant, en de regeltechniek
is verfijnd en op afstand uit te lezen. Daar bovenop ging het
vooral over de uitfasering: hoe lang en hoe snel kan de solo-
ketelvervanging via normering worden verboden.
Solo vervanging in de ban
Waar in Nederland gewerkt wordt aan normering van
de woonhuisinstallatie per 2026 (een feitelijk verbod op
solo ketelvervanging zonder duurzame stap), gaat de
groene Duitse regering nog verder in haar voornemen.
Met een groene regering, en een groter afhankelijkheid van
Russisch aardgas is dat ook niet gek. Onze oosterburen wil-
len volgend jaar al een minimaal aandeel van 65% duurzaam
in elke Duitse woning gaan vastleggen, en dat is zelfs voor
een hybride installatie een brug te ver. En daarover zag je
de Duitse installateur op de ISH zichtbaar mokken: dit voor-
nemen is net als de mildere Nederlandse variant nog niet in
beton gegoten.
Ketels van het
voetstuk af
De warmtepomp is al jaren in opmars, maar heeft de cv-ketel
nu toch echt verdrongen uit de spotlights. Op de grootste
installatiebeurs ter wereld, de ISH in Frankfurt, was er geen
plek meer op de eerste rij. Daar stond nu de monoblock
warmtepomp op propaan.
tekst Eddy Buiting beeld Jochen Günther/Messe Frankfurt, Eddy Buiting, Tijdo van der Zee
Hybride
Opvallend was ook de meer beperkte aandacht voor hybride
warmtepompen op het wereldtoneel. De ketel/warmte-
pomp-combi is door de naderende Duitse regelgeving naar
de achtergrond verdreven. Terwijl bijvoorbeeld Remeha en
nu ook Intergas stiekem de Duitse markt verkennen met
de Hollandse compacte hybrides, is de Duitse overheid
voornemens de subsidie voor hybride combi zelfs te schrap-
pen. Dit terwijl volledig elektrische warmtepompen tot op
zo’n 40% staatsteun kunnen rekenen.
Monoblocks
Omdat je in Duitsland ook nog eens 5% bonussubsidie op
natuurlijke koudemiddelen gaat krijgen, stonden de pro-
paan-warmtepompen (R290) elkaar te verdringen op
de eerste rij. Als het aan Europa ligt, worden synthetische
koudemiddelen, F-gassen zoals R32, in nieuwe monoblock-
systemen vanaf 2027 al taboe. Uiteraard mogen bestaande
installaties wel blijven worden afgevuld. Warmtepompland
is dus vooral bezig met de toekomst na F-gassen.
Natuurlijk
En dus ontstaat er een run op het natuurlijke koudemiddel
R290, op dit moment het koudemiddel met de beste papie-
ren. We kenden in Nederland al enkele toestellen, die vooral
Warmtepomp op R290
de renovatietroef
Met ruim 153.000 bezoekers en dik
2000 stands, een kwart minder
dan de vorige editie (2019),
voldeed de ISH aan de verwachting
van de beursorganisatie.
Hier de groene stand van Vaillant,
met de warmtepompen voorop.
12 nr. 2 | april 2023
ISH 2023
12-13-14-15_ishverwarming.indd 12 24-03-2023 13:40
