Een goed geïnstalleerde en onderhouden rookgasafvoer zorgt voor veiligheid. Je voorkomt koolmonoxidegevaar. In dit artikel lees je meer over rookgasafvoer en het juist installeren ervan.
Een rookgasafvoer is een buis die ervoor zorgt dat rookgassen van cv-ketels en verwarmingstoestellen veilig naar buiten worden afgevoerd. Als de rookgasafvoer niet goed functioneert, kan dit leiden tot ernstige gevaren zoals koolmonoxidevergiftiging. Bij incidenten met cv-ketels ligt de oorzaak helaas vaak bij een slecht functionerende rookgasafvoer.. Daarom is het belangrijk om aandacht te besteden aan een correcte installatie en regelmatig onderhoud.
De rookgasafvoer is al jaren hofleverancier van de installatiefoutenrubriek op Installatie.nl
Soorten rookgasafvoer: concentrisch of parallel?
Er zijn twee veelgebruikte soorten rookgasafvoersystemen:
- Concentrische rookgasafvoer: hierbij wordt een dubbelwandige buis gebruikt. De buitenste pijp zuigt verse lucht aan en de binnenste pijp voert hete rookgassen af naar buiten.
- Parallelle rookgasafvoer: hierbij worden de buizen voor aanvoer en afvoer van lucht afzonderlijk van elkaar geplaatst.
De concentrische rookgasafvoer wint aan populariteit. Het grote voordeel ervan is dat het een veiligheidsvangnet heeft. Mocht de binnenbuis lekken, dan worden rookgassen via de luchttoevoer gerecirculeerd. Dit leidt tot een storingsmelding op het HR-toestel, dat stopt met het produceren van rookgassen. Wanneer een toestel onverhoopt koolmonoxide produceert, bijvoorbeeld door gebrekkig onderhoud, dan komen deze gassen vrijwel nooit in de opstellingsruimte of woning.
De concentrische afvoer neemt ook minder ruimte in beslag, ziet er strakker uit, en is qua prijs inmiddels gelijk met een parallel systeem.
De groei van de markt voor concentrisch betekent ook dat fabrikanten inmiddels standaard af-fabriek concentrisch leveren. Voorheen moest er altijd een adapter worden aangeschaft.
Verschil individueel en collectief rookgasafvoersysteem
Een individueel systeem betekent dat elke woning een eigen rookgasafvoer heeft, terwijl een collectief systeem (ook wel CLV-systeem) betekent dat meerdere woningen een gezamenlijk rookgasafvoerkanaal delen. CLV’s worden vaak toegepast bij gestapelde bouw, zoals appartementencomplexen en galerijflats, waar het koppelen van meerdere ketels aan een gezamenlijk afvoerkanaal efficiënter is dan individuele afvoeren.
Materiaalkeuze rookgasafvoer: kunststof, aluminium of RVS
Rookgasafvoeren worden gemaakt van verschillende materialen: kunststof, aluminium of RVS. Bij de keuze is voornamelijk de temperatuur van de afgevoerde rookgassen van belang. Ook moet gekeken worden naar de specificaties van de cv-ketel en geldende normen.
Kunststof (PP) wordt vooral gebruikt bij moderne hoogrendementsketels. Aluminium en RVS verdragen hogere temperaturen. Door de komst van hoogrendementsketels (die met een lagere temperatuur kunnen werken) wint kunststof aan populariteit.
Hiernaast spelen andere factoren mee in de materiaalkeuze: eisen van de opdrachtgever, duurzaamheid (niet alle materialen gaan even lang mee), installatiesnelheid, welk type afvoersysteem het is (individueel of CLV-systeem) en met welke leverancier de installateur samenwerkt.
Controle van de rookgasafvoer: regelgeving en veiligheid
Een slecht werkende cv-ketel en lekkende rookgasafvoer kunnen leiden tot koolmonoxidevergiftiging. Daarom is het belangrijk dat de rookgasafvoer veilig is. Sinds 2023 is de zogenaamde Gasketelwet in werking getreden. Het systeem regelt dat alleen CO-gecertificeerde installatiebedrijven en monteurs werkzaamheden mogen uitvoeren aan gasverbrandingsinstallaties, zoals cv-ketels (CO-certificering deel A) en rookgasafvoersystemen (CO-certificering deel B).
CO-gecertificeerde bedrijven kunnen dus bepalen of de cv-ketel en rookgasafvoer veilig zijn. Soms huren A-gecertificeerde bedrijven hiervoor B-gecertificeerde bedrijven in. Dit verbetert de veiligheid en reduceert de kans op ongelukken met koolmonoxide. Particulieren mogen dus niet zelf aan de rookgasafvoer sleutelen. Voor de veiligheid kunnen particulieren wel een CO-melder bij de cv-ketel plaatsen.
In de loop van 2025 komt er een centraal landelijk meldpunt voor onveilige gasinstallaties en gevaarlijke rookgasafvoersystemen. CO-gecertificeerde bedrijven kunnen hier onveilige situaties melden, en zo aan hun wettelijke verplichting voldoen. Er komt geen plicht voor cv-ketelonderhoud. Wel wordt geadviseerd cv-ketels (en rookgasafvoeren) periodiek te laten inspecteren. De fabrikant schrijft voor hoe vaak dit moet gebeuren, vaak is dit eens per jaar of eens per 2 jaar.
Wat zegt de regelgeving over rookgasafvoeren?
De regelgeving rondom rookgasafvoeren in Nederland bestaat uit 4 pijlers:
- Het Besluit bebouwde leefomgeving (Bbl)
Dit besluit zegt alleen: ‘maak een veilige installatie’ - De bepalingsmethodes in de norm NEN 2757 – deel 1 en 2
Schrijft voor hoe je een ‘veilige installatie maakt’. Bijvoorbeeld: richting van stroming , plaats van uitmonding, de capaciteit (grootte van afvoer), hinderaspect (wanneer breng je hinder toe aan buren of de eigen luchttoevoervoorziening), rookgasdoorlatendheid (hoe dicht moet de rookgasafvoer zijn). - Praktische richtlijnen in de NPR
Deze richtlijnen zijn niet wettelijk verplicht, maar wel behulpzaam voor installateurs. Een aantal delen worden veel gebruikt: deel 45 (over aanpassingen van bestaande (rookgasafvoer)installaties, deel 46 (nieuwbouw en vervanging), deel 47 (oude, open toestellen), deel 48 (renovatie van rookgasafvoerkanalen). Bekijk de normen in NEN Connect. - De instructies van de fabrikant
De belangrijkste wettelijke eisen:
• Gasdichte rookgasafvoer (dichtheidseis over maximale lekkage)
• Je mag afwijken van NPR-richtlijnen, maar als er geen CE-keur op zit, moet je aantonen dat het wel aan de vereisten voldoet.
Hoe voorkom je problemen bij installatie van rookgasafvoer?
Een belangrijke installatietip is: houd je aan de voorschriften van Het Nieuwe Beugelen
Door temperatuurwisselingen bewegen rookgasbuizen voortdurend. Goede bevestiging met beugels voorkomt losrakende verbindingen, lekkages en koolmonoxideproblemen. Volgens het Nieuwe Beugelen is correcte bevestiging nu onderdeel van de verplichte CO-certificering voor installateurs.
Download hier de checklist
Voorschriften uit het Nieuwe Beugelen
Enkele voorschriften uit de checklist het Nieuwe Beugelen:
1. Zorg voor voldoende beugels
Door temperatuurverschillen zullen de rookgasbuizen uitzetten en weer krimpen. Ze zijn dus in beweging. Om te voorkomen dat de buizen daardoor uitzakken en dat er lekkages ontstaan, is het belangrijk om voldoende te beugelen.
Fabrikanten schrijven in het algemeen voor om bij elk verbindingselement een beugel toe te passen. Daarnaast is de vuistregel verticaal minimaal elke 2 meter een beugel en horizontaal en diagonaal elke meter.
2. Beugel bij elk verbindingselement
Verticaal minimaal elke 2 meter, horizontaal/diagonaal elke meter. Dit voorkomt lekkages door uitzetten en krimpen van de buizen.
3. Mix geen materialen
Mix ook geen fabrikaten/systemen.
4. Let op het afschot voor condenswater
Gebruik een helling van minimaal 3 graden (5 cm per meter) richting de ketel, zodat agressief condenswater niet blijft staan. Het komt nog vaak voor dat er onterecht een hellingsgraad van 1 graad wordt toegepast. Maar dat is het afschot voor riolering. Verder is het belangrijk dat het afschot altijd naar de ketel toeloopt. Door deze richtlijnen te volgen, voorkom je dat het condenswater wat agressief kan zijn door de zuurgraad, opdroogt in de afvoerbuis.
5. Zorg voor brandveiligheid bij muur- en vloerdoorvoer
Gebruik altijd een brandmanchet wanneer de afvoer door een brandscheidende constructie (muur/vloer) gaat.
6. Beoordeel bij ketelvervanging ook altijd de rookgasafvoer
De rookgasafvoermaterialen gaan in principe een ketelleven mee. Vervang bij een nieuwe ketel altijd ook de rookgasafvoer als deze individueel is uitgevoerd, volgens NPR 3378. Ook wanneer de ketel vroegtijdig stuk gaat. Het is namelijk lastig aan te tonen of de rookgasafvoer nog een extra periode goed blijft. Door alles te vervangen, weet je zeker dat alles weer veilig is.
Om precies te weten bij welk type afvoer welke oplossing mogelijk is, zie NPR 3378 – deel 48.
7. Zorg voor dossieropbouw en documentatie
In het kader van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) is het belangrijk om bij het installeren van een ketel met rookgasafvoer per klant een dossier op te bouwen. Als aannemer en installateur moet je vanaf 1 januari 2022 aantonen dat je volgens de voorschriften hebt gewerkt. En dat geldt dus ook voor de rookgasafvoer. Maak er na de installatie ook altijd foto’s van.
Veelgemaakte fouten bij installatie rookgasafvoer
De rookgasafvoer is misschien wel een van de meest kritische onderdelen van een gasgestookte installatie. Zit het daar fout, dan kan er acuut gevaar ontstaan voor de omgeving en dus de gebruikers van het pand waarin de installatie is gemonteerd. Bij ongevallen rondom cv-ketels ligt de zwakke plek helaas vaak bij de rookgasafvoer.
Veelgemaakte fouten:
- Onvoldoende beugelen
- Onvoldoende afschot (helling) bij afwatering condenswater, wat zorgt voor condensproblemen
- Onjuiste diameter van de afvoerbuis: Controleer altijd specificaties van de fabrikant
- Verkeerde materiaalkeuze, of het mixen van materialen of systemen
- Gebruik van niet-gecertificeerde materialen
- Schroef- of boorgaten in de rookgasafvoer
