Circulatiepompen zijn onmisbaar voor bijna elke installatie. Installateurs kunnen echter meer halen uit dit onderdeel. De besparingsmogelijkheden zijn gigantisch, maar de interesse lijkt nog beperkt. Wat zijn de trends en ontwikkelingen?
Wat veel mensen volgens Marco Pastoor van Grundfos niet weten is dat pompen verantwoordelijk zijn voor 10 procent van de wereldwijde elektriciteitsconsumptie. “Oude ongeregelde pompen staan simpelweg 24/7 te draaien op een ooit ingesteld toerental en verspillen dus enorme hoeveelheden energie. Als iedereen een hoog rendementspomp zou gebruiken, besparen we 4 procent van die wereldwijde consumptie.”
ErP-richtlijn
Pompfabrikanten hebben de afgelopen jaren flinke stappen gemaakt op het gebied van energie-efficiëntie. De ErP-richtlijn is de ‘boosdoener’. In 2013 gold voor circulatiepompen een energy efficiency index (EEI) van niet meer dan 0,27. Op 1 augustus 2015 is dit verder verlaagd tot niet meer dan 0,23. Fabrikanten van CV-pompen zijn op dit moment al in staat pompen te maken met een EEI van 0,15 door toepassing van onder andere energiezuinige motoren. Met behulp van slimme motorsturing, communicatie via het Internet of Things (IoT) en permanente monitoring van het systeem, kan het meest optimale werkingsgebied gekozen worden. Belasting en draaiuren kunnen intelligent geanalyseerd worden. De vraag hiernaar neemt toe.
Trend: pompaudit
Grundfos biedt installateurs en gebouweigenaren Energy Checks en pompaudits aan. “Deze check is een objectieve analyse ter plaatse van een pompinstallatie van een gebouw en leidt vaak tot vervanging van de pomp, omdat de Total Cost of Ownership enorm kan dalen. De intelligente sturing en communicatie vraagt van de installateur een gedegen systeemkennis, naast de standaard installatiekennis. Daarnaast moet hij kunnen adviseren én verkopen.” Energiezuinige pompen zijn hot, bevestigt Wim Julsing, accountmanager bij Biral, dat al pompen maakt met een EEI van 0,15. “Dat bereiken we door in plaats van koolstoflagers keramische lagers toe te passen. Nu nog de markt overtuigen van het nut om energieverslindende pompen te vervangen door energiezuinige. Dat kan soms tot 75 procent schelen.” Hij noemt als voorbeeld de gemiddelde vloerverwarmingspomp van twintig jaar oud. Deze is 80 watt nominaal. De pomp loopt continu, 24 uur per dag, 365 dagen in het jaar door, wat in totaal neerkomt op 700 kWh, à 0,23 cent per KwH, wordt 160 euro per jaar. “Door toepassing van onze energiezuinige variant bedraagt het verbruik nog maar 11 watt. Klanten schrikken als ze deze berekeningen zien. Waarom vervangen, zegt de installateur. De pompen draaien nog zo mooi. Als je vervolgens vertelt dat je deze investering in drie jaar hebt terugverdiend, dan gaan de oogkleppen af.”
Vaker in deellast
Rob van Roijen, senior accountmanager gebouwentechniek bij KSB Nederland BV, vindt dat we de hele verduurzaming gezamenlijk met de branche moeten aanpakken. “In feite hebben we allemaal dezelfde doelstelling: energie besparen. Zeker op pompengebied valt nog heel veel winst te behalen. Vooral de grotere pompinstallaties in de industrie. De potentie om daar energie te besparen is het grootst. Dat neemt niet weg dat binnen de kleinere installaties zoals CV-pompen, vloerverwarmingspompen, warmtepompen zeker nog grote stappen gemaakt kunnen worden. Met alleen een toerengeregelde pomp in een cv-ketel ben je er nog niet”, verduidelijkt Van Roijen. “De pomp is maar een onderdeel.” Waar Van Roijen op hamert is het inregelen van de hele installatie, in combinatie met een goede leidingberekening. Een ander heikel punt vindt Van Roijen de overdimensionering van pompen. 75 procent van alle pompen die geplaatst worden, zijn een maat te groot. Der Blaue Engel, een Duits instituut, heeft voor de HVAC-markt een benchmark belastingprofiel gemaakt waarmee de deellast van de pomp kan worden bepaald. Volgens dit profiel komt de maximale last maar voor in 6 procent van de tijd, driekwart in 16 procent van de tijd, halve belasting in 35 procent van de tijd en een kwart in 44 procent van de tijd. Een cv-installatie draait dus de meeste tijd van het jaar in deellast.
Pompen niet sexy
“Met de nieuwste pompen kan men wel tot 75 procent energie besparen”, zegt energieconsultant Ruben Boekel van Wilo. “Het grappige is dat bijna niemand het weet. Ze weten wel bijna alles over energiezuinige koelkasten, stofzuigers en spaarlampen, maar de circulatiepomp blijft een onderbelicht thema, terwijl dat juist veel potentie heeft. Het is, denk ik, geen sexy product.” Volgens Boekel laten de installateurs hier kansen liggen. Een installateur moet pro-actief zijn en bij onderhoud aan een cv-ketel bij een klant een berekening maken wat die zou kunnen besparen met vervanging van de pomp door een HR-pomp. Om dit meer onder de aandacht te brengen, voert Wilo zowel campagne bij de eindgebruiker als bij de installateur. Besparingsrapportages en systeemtrainingen zijn belangrijke pijlers, omdat hiermee de investeringsdrempel weggenomen wordt. “Maximale energie-besparing kan gerealiseerd worden wanneer een installatie correct is in geregeld en het medium schoon is. Vervuiling van het medium verlaagt de efficiëntie en levensduur van verwarmingsinstallaties en alle systeemcomponenten.”
Tekst: Loet van Bergen, foto: Jan Willem Schouten
Het volledige artikel is verschenen in Installatie en Sanitair 2-2017. Klik hier voor een (proef)abonnement.
