Aan de rand van het Overijsselse dorp Olst ligt een bijzondere ecologische wijk met zelfvoorzienende huizen. De woningen zijn gebouwd van autobanden met zand en van strobalen.
Het dak leunt op een houtskeletbouwconstructie. De huizen hebben een extra hoge gevel aan de zuidzijde die grotendeels van glas is om de zon optimaal te vangen. De muren zijn afgewerkt met leem. Ongewone materialen die zorgen voor thermische isolatie en die temperatuurpieken afvlakken. De dikke lemen wanden, de grote glasvlakken op het zuiden en het zware vloerpakket fungeren als warmte-accumulerende oppervlakken.
Zelfvoorzienend
“Het basisidee leunt op het principe van het Amerikaanse Earthship. Doel is om lokaal aanwezige restmaterialen en grondstoffen in te zetten en zoveel mogelijk zelfvoorzienend te zijn in energie, watervoorziening en -zuivering. Het is allemaal low-tech, maar aardehuizen zijn geen passiefwoningen”, vertelt bewoner Ferdi Hummelink. Hij zit in de werkkring techniek van de Vereniging Aardehuis Oost-Nederland. Ingenieurs van bureau Nieman uit Zwolle hebben de technische omschrijving voor de installaties gemaakt. “Wat is er mogelijk en welke variaties zijn realiseerbaar? Alles is gebaseerd op onze eisen en ons type woningen met muren die een hoge warmteopslagcapaciteit in de schil hebben. Een epc-waarde van nul is het uitgangspunt.”
Zonnecollectoren
Nieman heeft doorgerekend wat de benodigde warmtecapaciteit van de woningen is. De meeste huizen zijn voorzien van een vloerverwarmingssysteem, gekoppeld aan zonnecollectoren. Gemiddeld gaat het om zes tot acht vierkante meter aan collectoren. De collectoren zijn voor het warme water verbonden met een opslagvat van 750 liter. Met een warmtewisselaar en een boiler wordt alles op de juiste temperatuur gebracht. “We hebben geen gasaansluiting. Onze externe energiebron is hout. Iedere woning is voorzien van een kleine houtkachel van ongeveer 9 kW. De schil van de woning is dusdanig isolerend dat die capaciteit voldoende is.”
Installatiewerk
Smit Installatie Techniek uit Hippolytushoef heeft de bewoners begeleid. Ook heeft het bedrijf het technische installatiewerk verzorgd, evenals het in de stookruimte besturen en afvullen van de systemen. “Dan gaat het vooral om zonthermische zaken. Bijvoorbeeld de koppeling tussen de zonnecollectoren, de vloerverwarming en de houtkachels”, legt eigenaar Jacob Smit uit. Het installatiebedrijf schreef in de aanloop naar het project een advies. “De voorbereiding is grondig geweest. We hebben alles zo afgestemd en georganiseerd dat onze monteurs in een jaar of drie een paar keer een aantal aaneengesloten dagen in een bed&breakfast in de omgeving verbleven. Zo konden we efficiënt het installatiewerk in blokjes van meerdere woningen voltooien.”
Harmonie met de natuur
Hummelink durft te stellen dat het project, ook al is veel nog experimenteel, al een succes is. Vanuit het hele land wordt met buitengewoon veel interesse gekeken naar de wijze van bouwen. “In de gemeente Olst-Wijhe zijn ook andere plekken beschikbaar gesteld waar woningen volgens hetzelfde principe mogen komen. Dat is ook de expliciete doelstelling van onze vereniging. Bouwen, werken, wonen en leven in harmonie met de natuur, in verbondenheid met elkaar en ter inspiratie van de wereld.”
Tekst: Martin de Vries, foto’s: Alex de Haan
Het volledige artikel is verschenen in Installatie en Sanitair 10-2016. Klik hier voor een (proef)abonnement.
