Fietsfabrikant Van Raam uit Varsseveld groeide uit zijn jas en besloot een kilometer verderop nieuwe duurzame fabriek te bouwen, die voor zijn energiebehoefte grotendeels toe kan met elektriciteit van het zonnedak en warmte en koeling uit de bodem.
Installatiebedrijf Heva verzorgde de engineering en de uitvoering van de installatie. De basis van het klimaatsysteem in het nieuwe pan zijn twee 68kW bodemwarmtepompen. Verder staan op het dak twee luchtbehandelingskasten van Mark Climate Technology, een droge koeler van Carrier.
En dan is er in de productiehal ook nog sprake van een luchtbehandelingsinstallatie van Lutec, waarin een warmteterugwinunit en een adiabatische koelinstallatie zijn verwerkt. En er ligt een pv-installatie van 1600 panelen, met een vermogen van bijna een halve MW.
Warmtepompsysteem met isolatie
Een duurzaam pand ontwikkelen was van meet af aan het uitgangspunt, met als randvoorwaarde dat de temperaturen in de verschillende ruimtes in de winter niet onder de 18 graden en in de zomer niet boven de 24 mogen komen, zegt André Diepenbroek van Heva. “Een warmtepompsysteem op bodemwarmte is hiervoor prima geschikt”, zegt Diepenbroek, “maar dan moest wel worden voldaan aan de eis van een goed geïsoleerde schil.”
Diepenbroek: “Ik heb dan ook tegen de architect, ERS uit Terborg, gezegd dat triple beglazing een voorwaarde voor ons was. Anders werkt dit concept niet.” De twee warmtepompen draaien op 25 gesloten bodembronnen van 130 meter diep gevuld met een glycolmengsel. Er zijn twee buffervaten: een van 1500 liter voor warm CV-water en een even groot vat voor koud CV-water, voor als er koeling nodig is.
Airsock
De combinatie van warmtepompen met vloerverwarming en vloerkoeling zijn de basis van het verwarmingssysteem. Maar in verschillende ruimtes zijn additionele technieken toegevoegd. Zo is er in de kantine een luchtverdeelslang – of airsock – aan het plafond gemonteerd voor de ventilatielucht, die is gekoppeld aan een luchtbehandelingskast op het dak van Mark Climate Technology.
Een droge koeler van Carrier zorgt nog eens voor extra actieve koeling indien nodig. “Als er om 10 uur ’s ochtends ineens 150 man de kantine binnenstormen, dan heb je niet zoveel aan een traag vloerverwarmingssysteem.”
Lasdampen
Ook in de productiehal is een extra klimaatsysteem geïnstalleerd. Van Raam maakt speciale fietsen, zoals driewielfietsen, scootmobielfietsen, rolstoelfietsen, tandems en driewieltandems. In de productiehal lassen de monteurs de frames in elkaar.
Voor dit laswerk wordt een viertal gasleidingen de fabriek ingeleid, bestemd voor de gassen stargon, argon, stikstof en zuurstof. De lasdampen die tijdens het lassen ontstaan worden bovenin de ruimte afgezogen en geleid naar een flinke (ongeveer 3, bij 4, bij 2 meter) luchtbehandelingskast van Lutec, achter in de ruimte. Dat proces vindt plaats door verticale verdringing.
Verdringingsunits
Daarbij wordt de lucht ter hoogte van de vloer met zeer lage snelheid en een temperatuur net onder de ruimtetemperatuur ingebracht, via een twintigtal aan de muur bevestigde verdringingsunits. Deze lucht verspreidt zich over de vloer.
De aanwezige warme lucht stijgt hierdoor op, hierbij nog geholpen door de warme lucht die de lassers veroorzaken. De warme vervuilde lucht wordt weggedrukt richting de boven in de hal gemonteerde afzuiging. In de kast van Lutec vangen filters de in de lucht afgezogen stoffen. Door middel van korte persluchtstootjes verschoont de machines zelf de filters, waarna het stof in een opvangbak terechtkomt.
Adiabatische koeling
“Het mooie van deze installatie”, zegt Diepenbroek, “is dat we er een zeer zuinige adiabatische koeling aan gekoppeld hebben. En dat de afgezogen lucht de aangezogen verse buitenlucht voorverwarmt. Zo’n 70 procent van de warmte wordt zo teruggewonnen.” De adiabatische koeling werkt echter niet in alle omstandigheden: niet als de buitenlucht heel vochtig is. Op een aantal zomerse dagen zal het kwik in de hal dus wel boven de 24 graden uit komen.
Maar niet heel vaak, zegt Van Raam’s projectleider Peter Heinen: “Het dak is voorzien van witte dakbedekking, het is geïsoleerd tot een Rc van 6 en we hebben geen lichtkoepels geplaatst. Allemaal om de warmte in de zomer buiten te houden. Dat werkt enorm goed en scheelt al snel een paar graden. Zomers warmte buiten houden is hier bijna net zo belangrijk als winterse kou buiten houden.”
