Ventilatie

Ventilatietechniek speelt een cruciale rol in het creëren van een gezond en comfortabel binnenklimaat. De installatiebranche heeft een grote rol in het scheppen van de juiste voorwaarden voor een gezond gebouw. Dit artikel bespreekt de essentie van ventilatietechniek en behandelt de belangrijkste aspecten die elke professional moet kennen.

Goede ventilatie verbetert luchtkwaliteit

Goede ventilatie is essentieel om de luchtkwaliteit in gebouwen te handhaven. Het zorgt voor de afvoer van verontreinigde lucht en de toevoer van verse lucht, wat van vitaal belang is voor de gezondheid van bewoners. Een slechte luchtkwaliteit kan gezondheidsproblemen veroorzaken zoals hoofdpijn, vermoeidheid en ademhalingsproblemen. Door te zorgen voor voldoende aanvoer van verse lucht en de afvoer van vervuilde lucht, wordt de luchtkwaliteit verbeterd en worden verontreinigende stoffen – CO2, fijnstof – afgevoerd.

Risico op vocht en schimmel bij onvoldoende ventilatie

Gebrek aan ventilatie kan leiden tot een opstapeling van vocht in de woning, vooral in natte ruimtes zoals badkamers en keukens. Dit verhoogt de kans op schimmelvorming. Dit is niet alleen schadelijk voor de constructie van het gebouw, maar kan ook gezondheidsklachten veroorzaken, vooral bij mensen met astma of allergieën. Goede ventilatie helpt om vochtige lucht af te voeren en voorkomt condensatieproblemen.

Rol van ventilatie in energiezuinige en goed geïsoleerde woningen

Moderne gebouwen zijn steeds beter geïsoleerd. Dit is vanuit energiebesparend oogpunt gunstig, maar kan leiden tot een ongezond binnenklimaat als er geen adequate ventilatie aanwezig is. Ventileren hoeft niet veel energie te kosten: een goed ontworpen ventilatiesysteem kan bijdragen aan de energie-efficiëntie van een gebouw. Warmteterugwinning (WTW) is een technologie die vaak wordt toegepast in ventilatiesystemen om de warmte uit afgevoerde lucht te gebruiken om de toevoerlucht op te warmen. Dit zorgt ervoor dat er minder energie nodig is om het gebouw te verwarmen. Dit leidt tot lagere energiekosten.

Podcast: verlos ventilatie van het verdomhoekje

Veiligheid bij verbrandingstoestellen en CO-gevaar

Bij verbrandingstoestellen zoals gasketels is ventilatie ook van belang voor de veiligheid. Een goede luchttoevoer is essentieel voor een correcte verbranding en het voorkomen van koolmonoxidevergiftiging. Ventilatie kan helpen om potentieel gevaarlijke dampen snel en effectief af te voeren.

Soorten ventilatiesystemen: van natuurlijk tot gebalanceerd

Je kunt op verschillende manieren een gebouw ventileren. Grofweg is er een onderscheid tussen natuurlijke ventilatie, mechanische ventilatie en gebalanceerde ventilatie. Het leeuwendeel van de bestaande woningen wordt op dit moment door de eerste twee systemen geventileerd. In de nieuwbouw is gebalanceerde ventilatie de norm. Elk systeem heeft zijn eigen voordelen en toepassingen, afhankelijk van de specifieke behoeften van het gebouw en de gebruikers. Ook verschillen de prijskaartjes aanzienlijk.

1. Natuurlijke ventilatie: eenvoud en beperkingen

Natuurlijke ventilatie maakt gebruik van natuurlijke luchtstromen, zoals wind en thermiek, om lucht te verplaatsen. Het is energiezuinig, maar kan minder nauwkeurig worden gereguleerd dan mechanische systemen. In woningen zonder actief ventilatiesysteem en met beperkte isolatie wordt de binnenlucht ververst op basis van invloeden van buiten. In de winter brengt dit veel warmteverlies met zich mee.

2. Mechanische ventilatie: controle en efficiëntie

Bij mechanische ventilatie wordt gebruikgemaakt van ventilatoren om lucht mechanisch te verplaatsen. Dit systeem biedt meer controle over de luchtsnelheid en -kwaliteit, wat vooral belangrijk is in gesloten ruimtes. Het meest toegepaste ventilatiesysteem van Nederland – systeem C – maakt gebruik van natuurlijke toevoer (via raamroosters) en al dan niet vraaggestuurde afvoer (op basis van Co2 of vocht) via een ventilatorbox.

3. Balansventilatie met WTW: comfort en energiebesparing

Balansventilatie combineert zowel toevoer als afvoer van lucht, waarbij de luchtstromen in evenwicht zijn. Het zorgt voor een gecontroleerde en constante luchtkwaliteit. Zo’n systeem is energiebesparend omdat het de energie uit afgezogen lucht uitwisselt met de inkomende lucht. Op deze manier ontstaat er uitwisseling van warmte.

Webinar balansventilatie in nieuwbouw én renovatie

4. Gecombineerde oplossingen

Combinaties van deze systemen zijn er ook, zoals woningen waarbij de woonkamer is uitgerust met een decentrale ventilatie-unit met wtw en de rest van de woning met roosters en een mv-box wordt geventileerd.

Lucht als aanvulling op vloerverwarming

Slim ventilatieontwerp: comfort, gezondheid en energie besparen

Een goed ventilatieontwerp is van cruciaal belang voor de prestaties van een gebouw en het comfort van de bewoners. Hier enkele belangrijke aandachtspunten:

1. Luchthoeveelheid afstemmen op gebruik en regelgeving

Het is essentieel om het ventilatiesysteem te dimensioneren op basis van het aantal bewoners en het gebruik van de ruimtes. De luchthoeveelheid moet voldoende zijn om de luchtkwaliteit te waarborgen, maar niet te groot, omdat dit kan leiden tot onnodig energieverlies. Volgens de Nederlandse bouwregelgeving (Besluit Bouwwerken Leefomgeving) moeten woonruimtes bijvoorbeeld minimaal 3,5 m³/h lucht per m² vloeroppervlak krijgen.

2. Strategische plaatsing van luchtinlaten en afvoeren

De locatie van luchtinlaten en afvoerpunten speelt een belangrijke rol in de effectiviteit van het ventilatiesysteem. Luchtinlaten moeten zo worden geplaatst dat de verse lucht goed verspreid wordt door de ruimte, en afvoerpunten moeten zich bevinden op plekken waar vervuilde lucht zich concentreert, zoals keukens, badkamers en toiletten.

3. Geluidsbeheersing bij mechanische ventilatie

Bij mechanische ventilatiesystemen is geluid een belangrijke factor. De geluidsproductie van ventilatoren en luchtstromen kan hinderlijk zijn voor bewoners. Het is daarom belangrijk om te kiezen voor stille ventilatoren en dempers in het systeemontwerp op te nemen om geluid te verminderen.

4. Warmteterugwinning: comfortabel én zuinig

In moderne, energiezuinige woningen is warmteterugwinning bijna onmisbaar. Dit draagt bij aan een lagere energierekening en zorgt ervoor dat de binnenkomende lucht niet als koude tocht wordt ervaren. Een WTW-unit moet echter regelmatig worden onderhouden om zijn efficiëntie te behouden.

5. Luchtfiltratie voor schone binnenlucht in stedelijke gebieden

Vooral in stedelijke omgevingen kan de luchtkwaliteit buiten vaak minder goed zijn. Door filters in het ventilatiesysteem op te nemen, kan fijnstof, pollen en andere verontreinigingen uit de toevoerlucht worden gehaald, wat de luchtkwaliteit binnenshuis verder verbetert.

Installatie en onderhoud: sleutels tot blijvend ventilatiesucces

Het correct installeren van ventilatieapparatuur is net zo belangrijk als het ontwerp zelf om optimale prestaties te garanderen. Vooral bij balansventilatiesystemen is het belangrijk om de luchtkanalen goed te isoleren, zodat er geen warmteverlies optreedt in onverwarmde ruimtes, zoals kruipruimtes of zolders.

Bij balansventilatie spelen luchtfilters een belangrijke rol bij het verbeteren van de luchtkwaliteit door stof, allergenen en andere verontreinigingen te verwijderen. Installatieprofessionals moeten niet alleen hoogwaardige filters selecteren, maar ook regelmatig onderhoud uitvoeren om optimale prestaties te behouden. Bewoners zijn vaak zelf verantwoordelijk voor het halfjaarlijks vervangen van de luchtfilters.

Zorg er in elk geval voor dat de bewoners of gebruikers van het gebouw duidelijke instructies krijgen over het gebruik van het ventilatiesysteem. Dit voorkomt foutief gebruik en zorgt ervoor dat het systeem optimaal presteert.

Renovatie van ventilatiesystemen: bestaande situaties verbeteren

Tegenwoordig is het erg belangrijk om bestaande systemen opnieuw tegen het licht te houden, omdat woningen beter worden geïsoleerd. Verder zijn technieken dusdanig verbeterd dat het relatief eenvoudig is om een systeem te verbeteren of op te plussen. Nieuwe ventilatieboxen zijn bijvoorbeeld een stuk zuiniger.

In de bestaande bouw was balansventilatie met WTW lang lastig te realiseren, omdat de installateur kanalen moet aanleggen naar de slaapkamers en de woonkamer. Dankzij nieuwe ventilatieconcepten, zoals die waarbij er een centrale inblaas is in het trapgat, wordt dit eenvoudiger. WTW is dan ook in opmars in de renovatiemarkt.

Ventilatielucht als verwarmingsoplossing in passiefhuizen

Passiefhuizen zijn woningen die dankzij een uitgekiend zongericht ontwerp, een goede isolatie en superieure kierdichting zó weinig energie verliezen dat ze met ventilatielucht zijn te verwarmen.

In de zomer kan via de bypassfunctie van een wtw-toestel koele zomernachtlucht naar binnen worden gehaald om een woning weer op een lagere temperatuur te krijgen.

Ventilatie als fundament van duurzame gebouwen

Een goed ventilatiesysteem is een onmisbare schakel in een duurzame woning. Of dat nu een nieuwe of bestaande woning is. Als installatieprofessional is het begrijpen van ventilatietechniek essentieel voor het leveren van hoogwaardige diensten en het waarborgen van gezonde binnenmilieus. Door de verschillende soorten ventilatiesystemen te begrijpen, nauwkeurige ontwerpen te maken en energie-efficiënte oplossingen te implementeren, kunnen professionals bijdragen aan de algemene welzijn van bewoners en de duurzaamheid van gebouwen bevorderen. Een grondige kennis van ventilatietechniek is een investering in de toekomstige gezondheid en comfort van de samenleving.