Digitalisering kan het werk in de installatiesector eenvoudiger, efficiënter en nauwkeuriger maken. Dat geldt zowel voor de afdelingen ontwerp en engineering, de monteur in het veld als de bedrijfsvoering. Op welke manieren kunnen installateurs en installatiebedrijven profiteren van slimme technologieën?

Alhoewel installeren fysieke arbeid is, transformeert digitalisering ook de wereld van de installateur: de manier waarop installateurs hun dagelijkse taken uitvoeren, hoe bedrijven worden geleid, hoe ze hun klanten bedienen en hoe ze concurreren in de markt.

De mate waarin installatiebedrijven gedigitaliseerd zijn, verschilt enorm. Van papierloze organisaties tot installateurs die nog rekenen op de spreekwoordelijke achterkant van een bierviltje en alle gradaties daartussen: ze bestaan.

Digitalisering in het ontwerpproces: BIM als gamechanger

Wat is BIM en hoe werkt het?

In de ontwerpfase is Building Information Modeling (BIM) een grote ontwikkeling in de bouw- en installatiesector. Dit is een proces waarbij alle relevante informatie over een project wordt samengebracht in een 3D-model. BIM biedt een virtueel prototype van het gebouw, waarin niet alleen de constructieve elementen maar ook de technische installaties nauwkeurig zijn geïntegreerd.

Fouten opsporen met clash detection

Voor de installateur betekent dit een efficiëntere samenwerking met andere bouwpartners, zoals installatieadviseurs en aannemers. Groot voordeel en laaghangend fruit bij BIM: de mogelijkheid om te ‘clashen’. Ofwel: vooraf ontwerpfouten opsporen die anders pas tijdens de bouw aan het licht zouden komen. Denk aan een leiding die door een stalen balk gaat: fijn als je dat voor kan zijn.

BIM als basis voor simulatie en prefabricage

Daarnaast kunnen installateurs in BIM simulaties uitvoeren. Denk hierbij aan luchtstromingssimulaties voor ventilatiesystemen of warmtestudies voor vloerverwarming.

BIM maakt het ook makkelijker om eventuele wijzigingen centraal door te voeren, zodat iedere bouwpartij met de laatste versie van de informatie werkt. Ook de planning en de bouwkosten worden gekoppeld. Cruciaal bij dit alles: het model moet kloppen. Maar als dat zo is, kan een BIM ook input zijn voor prefabricage of een robot die gaten boort.

Sommige installateurs kunnen zelf modelleren, anderen laten het doen door een specialist. Ook groothandelaren ondersteunen installateurs bij dit proces, mede omdat op basis van een BIM ook direct bestellingen kunnen worden gedaan.

Slimme inkoop en logistiek met digitale tools

Ook op het gebied van logistiek speelt digitalisering een rol. Met behulp van digitale systemen kunnen installateurs hun voorraad en materiaalbeheer optimaliseren. Via een app of softwareplatform hebben zij real-time inzicht in de beschikbare materialen en gereedschappen, waardoor tijdig kan worden besteld wat nodig is voor een project. Dit voorkomt dat installateurs zonder de juiste materialen komen te zitten op de werkplek. Dit kan vertragingen voorkomen.

Leveranciers van installatiematerialen en groothandelaren bieden vaak digitale bestelsystemen die naadloos kunnen worden geïntegreerd in de werkprocessen van de installateur. Bestellingen kunnen direct vanaf de werkplaats worden geplaatst, en vaak zijn levertijden en voorraadstatussen direct zichtbaar. Dit zorgt voor een soepelere samenwerking tussen installateurs en leveranciers.

Digitale bedrijfsvoering installatiesector: efficiëntie en transparantie

ERP: één digitaal systeem

Op het gebied van bedrijfsvoering zijn het gebruik van papieren agenda’s, ordners en handmatig geschreven urenbriefjes tanende. Softwarepakketten voor bedrijfsbeheer, zoals ERP-systemen (Enterprise Resource Planning), maken het mogelijk om alle bedrijfsprocessen – van planning en inkoop tot facturatie en klantenbeheer – te integreren in één digitaal systeem. Dit zorgt voor meer overzicht en inzicht in de bedrijfsvoering.

Minder fouten, meer snelheid

Met behulp van deze digitale systemen kunnen installateurs bijvoorbeeld de voortgang van projecten in realtime volgen, offertes sneller opstellen en facturen automatisch genereren. Dit bespaart niet alleen tijd, maar vermindert ook de kans op administratieve fouten. Overtikken hoeft niet meer.

Werkbon eruit, software erin: ‘snelheid en inzicht’

CRM-software: slimmer klantbeheer en onderhoudsplanning

Een ander belangrijk voordeel van digitalisering in de bedrijfsvoering is de mogelijkheid om klantinformatie beter te beheren. Door gebruik te maken van Customer Relationship Management-software (CRM) kunnen installateurs klantgegevens centraal opslaan en beheren. Bijvoorbeeld eerdere opdrachten en onderhoudshistorie. Dit maakt het makkelijker om klanten proactief te benaderen voor bijvoorbeeld periodiek onderhoud of het aanbieden van nieuwe diensten, wat kan bijdragen aan een betere klantrelatie en een hogere klanttevredenheid.

Voorspellend onderhoud: IoT en slim onderhoud voor installateurs

Slimme sensoren en realtime inzicht

De monteurs in het werkveld dan? Vroeger moesten installateurs naar een locatie afreizen om onderhoud uit te voeren of om een storing op te sporen. Dankzij de opkomst van het Internet of Things (IoT) kunnen veel installaties nu op afstand worden bewaakt.

Door gebruik te maken van slimme sensoren en IoT-oplossingen kunnen installateurs in real-time de status van systemen volgen en storingen detecteren voordat ze zich voordoen.

Van reactief naar proactief onderhoud

Dit zogeheten predictive maintenance-model (voorspellend onderhoud) helpt bedrijven om onderhoudskosten te verlagen en onverwachte stilstand te voorkomen. Voor installateurs betekent dit dat ze proactiever kunnen werken. In plaats van te wachten tot een ketel uitvalt of een warmtepomp inefficiënt gaat werken, kunnen ze op basis van de verzamelde data een onderhoudsbeurt plannen voordat er daadwerkelijk problemen ontstaan. Dit zorgt voor minder onverwachte storingen en een langere levensduur van de installaties, wat de klanttevredenheid ten goede komt.

Daarnaast bieden veel digitale systemen de mogelijkheid om onderhoudsplannen op te stellen en onderhoudsactiviteiten digitaal vast te leggen. Dit maakt het makkelijker om te voldoen aan garantiebepalingen en om klanten tijdig te informeren over gepland onderhoud.

Kwaliteitscontrole en Wkb (Wet kwaliteitsborging)

Digitale tools helpen ook bij het vastleggen en documenteren van het geleverde werk. Van belang voor de interne kwaliteitscontrole, maar ook voor het voldoen aan regelgeving en het aantonen van de kwaliteit aan de (professionele) klant.

Met de komst van de Wet kwaliteitsborging (Wkb) voor het bouwen is dit een steeds belangrijker onderdeel voor installateurs. De aannemer verlangt een bijdrage aan het projectdossier en dat gebeurt in veel gevallen met een digitaal systeem. 

Software maakt het mogelijk om foto’s, meetrapporten en inspectiegegevens direct op te slaan in het projectdossier. Deze informatie kan vervolgens eenvoudig worden gedeeld met de klant of gebruikt worden bij de oplevering van het project.

Training en ondersteuning met virtuele en augmented reality (VR en AR)

Hoewel VR en AR nog in de kinderschoenen staan in de installatiesector, wordt deze technologie steeds vaker ingezet voor training en ondersteuning op locatie. Met behulp van AR kunnen installateurs bijvoorbeeld een digitale overlay van een installatie zien terwijl ze aan het werk zijn, wat hen helpt om onderdelen beter te identificeren en om nauwkeuriger te werken.

Bovendien worden VR-simulaties steeds vaker gebruikt voor het trainen van installateurs. In een veilige, virtuele omgeving kunnen zij complexe scenario’s oefenen zonder dat er gevaar of schade is. Dit maakt het eenvoudiger om nieuwe vaardigheden aan te leren en om up-to-date te blijven met de laatste ontwikkelingen in het vakgebied.

De toekomst van digitalisering in de installatiebranche

Digitalisering biedt dus voordelen, maar ook uitdagingen met zich mee. Niet alle installateurs zijn even vertrouwd met digitale tools, en het kan tijd kosten om de nodige vaardigheden aan te leren. Bedrijven zullen moeten investeren in opleidingen en het up-to-date houden van personeel om optimaal te kunnen profiteren van de mogelijkheden die digitalisering biedt.

Dat de trend niet stopt, is helder. Sterker: met slimme gebouwen die hun eigen energieverbruik optimaliseren tot volledig geautomatiseerde installatiesystemen: de mogelijkheden zijn eindeloos. Installateurs die zich aanpassen aan deze veranderingen en digitalisering en data omarmen, zullen een concurrentievoordeel hebben en beter in staat zijn om in te spelen op de behoeften van hun klanten.

AI: Waarde creëren is de kunst